Abderrahman dan Abi Bakar

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Abderrahman dan Abi Bakar
Sultan na Sokoto

Rayuwa
ƙasa Najeriya
Sana'a

Abdur Rahman Atiku an kuma sanshi da, Abdu ko Abd al-Rahman bin Atiku yayi Sultan na Sokoto Daular Musulunci daga shekarar 1891 zuwa shekarata 1902. A muƙaman farko, ya kasance ɗan takara ne daga gidan Atiku, amma an wuce gidan sau uku tun bayan mutuwar Ahmadu Rufa'i a shekarar 1873. Abubakar Na Rabah, Mu'azu da Umaru bin Ali Sarakunan da suka biyo bayan Rufa'i sun kasance daga gidan Muhammed Bello . [1]

Rayuwa[gyara sashe | gyara masomin]

Biyo bayan rasuwar Umaru bin Ali yayin da yake yakin neman zaɓe a Kaura Namoda, Waziri ya kira taron gaggawa saboda muddin maƙiya sun kusa, ya kuma zama wajibi sojoji su sami shugaba. [2] A yayin taron, an zaɓi Abdur Rahman, dan Abu Bakr Atiku a matsayin Sarkin Musulmi. Ya kuma kasance ɗan uwa ga Ahmadu Atiku da Umar Nagwamatse kuma dan wa ga Muhammed Bello. Kafin ya zama Sarkin Musulmi, ya rike mukamin Bunu mai kula da kauyen Dambiso, arewacin Wurno .

Abdur Rahman ba shi da farin jini a lokacin mulkinsa [3] kuma a lokacin ana jan daular Sakkwato cikin manyan abubuwan da ke faruwa a Duniya, zabinsa ya kasance bala'i. [4] Ya zama kamar ya ɗauki laifi a sauƙaƙe sannan kuma an san shi mai tsaurin ra'ayi da rashin sassauci. Mulkinsa ya fara ne da rashin kulawa game da wani rikici a wani ƙaramin gari a cikin Zamfara, yankin da Sarakunan Sakkwato suka sasanta. Rigimar ta kasance tsakanin sarkin (Sarkin) Mafara da Sarkin Burmi. Lokacin da Abdur Rahman ya ba Burmi wani gari da ake takaddama a kansa, Sarkin Mafara ya ki amincewa da batun sai Abdur Rahman ya sauke shi. [5] Rikicin ya haifar da budewar tawaye daga Sarkin Mafara sannan tawayen ya haifar da wasu tawaye a wasu garuruwan Zamfara kamar Anka . Mafara ya sha kaye a cikin tawayen amma sharuɗɗan miƙa wuya sun kasance masu tsauri, duk ƙasashe da aka ci da yaƙi za a dawo da su kuma a ba da bautar bayi dubu.

Abdur Rahman ya kuma fuskanci batun Kebbawa, kafin fara mulkinsa, Sakkwato ta hau balaguro biyu da ba ta yi nasara ba a kan Argungu . Don magance matsalar, ya kira sarakunan Gabas su kawo rabin rundunarsu; duk da cewa Sarakunan Katsina da na Bauchi sun amsa kuma sun zo da kansa, Tukur ne kawai, dan Sarkin Kano da kuma Galadima na Kano ke da sha'awar samun nasara. Yawon shakatawa ya zama mummunan abu, yayin da mafi yawan sojojin Sokoto suka mamaye abokan gaba kuma a ƙarshen suna cikin jirgin da mahayan dawakai na kebbi ke bin su. [1]

Yaƙin basasar Kano[gyara sashe | gyara masomin]

Shawarar Abdur Rahman na naɗa Tukur a matsayin Sarkin Kano bayan rasuwar mahaifinsa Muhammed Bello ya haifar da Yakin Basasa a Kano. Bayan rasuwar Bello, manyan masu neman sarautar su ne Yusuf daga reshen Abdullahi Maje Karofi a gidan Dabo da Tukur daga reshen Bello. Mabiyan Yusuf din a Kano sun yi yawa kuma dangin sa sun yi fatan bayan mutuwar Kawun su, Muhammed Bello, zai zama lokacin da dangin Abdullahi za su gaji sarautar. Yusuf kuma ya kasance mafi soyuwar masu zaben masarautar Kano. Koyaya, ba tare da sha'awar wazirinsa da masu zaɓen Kano ba, Abdur Rahman ya naɗa Tukur a matsayin Sarki. Bayan nadin Tukur, Yusuf da mabiyansa suka fice daga Kano. Ya kuma yanke shawarar yin tawaye ga Tukur sannan daga baya ya nemi taimako daga jihohi irin su Gumel, Ningi da Damagaram. Daga nan ne Yusuf da mabiyansa suka gwabza da yaki a kano. Harin na farko bai yi nasara ba kuma 'yan tawayen suka ja kudu maso gabashin Kano. A wannan lokacin, Yusuf ya naɗa Aliyu Babba a matsayin wanda zai gaje shi, ya mutu kafin a kai wani sabon hari. Aliyu Baba ne ya kawo hari na biyu, sojojin Tukur suka fito daga cikin birni mai katanga cikin yaƙin buɗe ido amma an fi su yawa. Garin ya mamaye sannan a lokacin ne Abdur Rahman ya kuma aiko da taimako don taimaka wa Tukur a jirginsa daga Kano da kuma sake shiri amma yawancin buƙatunsa ga sauran sarakuna sun cika da halin dattaku kuma an kashe Tukur.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 Johnston
  2. Last, Murray. (1967). The Sokoto Caliphate. New York: Humanities Press. p. 127
  3. Last Murray. p. 129
  4. Jonhston
  5. Last Murray. p. 130


Sarakunan Sokoto
Usman Dan Fodiyo | Muhammadu Bello | Abubakar Atiku | Ali Babba bin Bello | Ahmadu Atiku | Aliyu Karami | Ahmadu Rufai | Abubakar II Atiku na Raba | Mu'azu | Umaru bin Ali | Abderrahman dan Abi Bakar | Muhammadu Attahiru I | Muhammadu Attahiru II | Muhammadu dan Muhammadu | Hassan dan Mu'azu Ahmadu | Siddiq Abubakar III | Ibrahim Dasuki | Muhammadu Maccido | Sa'adu Abubakar