Jump to content

Funakaye

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Funakaye

Wuri
Map
 10°51′N 11°26′E / 10.85°N 11.43°E / 10.85; 11.43
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya
JihaJihar Gombe
Labarin ƙasa
Yawan fili 1,415 km²
Bayanan Tuntuɓa
Kasancewa a yanki na lokaci

Funakaye karamar hukuma ce daga cikin ƙananan hukumomi guda goma sha ɗaya (11) dake Jihar Gombe[1], a arewa[2] maso gabashin Najeriya[3]. Gwamnatin karamar hukuman tana da hedikwatar a garin Bajoga[4] mai nisan kilomita tara daga Ashaka Ma'aikatar dake sarrafa siminti a jahar Gombe.

Karamar hukumar tana da iyaka da Kogin Gongola ta gabas, da Nafada[5] da Dukku[6] ta yamma da Arewa. Sai kuma ƙaramar hukumar Kwami[7] ta kudu. Tana da fadin ƙasa da yakai murabbain kilomita 1415 da yawan al'umma da yakai 237,687 daga ƙidaya na shekarar dubu biyu da shida (2006).

DEMOGRAPHY

Fulani sune mazauna Funakaye da suka fi kowa yawa. Fulfulde shine yaren da aka fi magana a yankin. Harsunan Hausa da Bolewa su ma mazauna wurin sun san su kuma suna magana.

Duk ƴan asalin Funakaye mabiya addini musulunci ne. Duk da haka, saboda ɗimbin albarkatu da ma'adinai a yankin musamman Dutsen Limestone,[8] an samu kwararowar Kiristoci daga wasu sassan Najeriya wadanda suka gina coci-coci a yankin kuma suna zaune lafiya da masu masaukinsu.

Ma'adinan Ma'adinai Da Cigaba Funakaye tana da albarkar farar ƙasa, Coal, Gypsum, Zinariya, Gemstone, Uranium[9] da sauransu. Jama’a na cikin matsanancin talauci da jahilci ya zarce na sauran ƙananan hukumomin jihar.

Kamfanin Lafarge[10] (kamfanin) na Faransa tana aiki a yankin tun a shekarun 1990, tana hakar Limestone, Coal, da sauran albarkatun ma'adinai a tsakanin, ko da yake a ƙarƙashin zargin rashin cika nauyin da ya rataya a wuyansa na zamantakewar jama'a na kawo abubuwan jin daɗin jama'a ga matalauta, mazauna yankunan da ba su da ilimi wanda muhallinsu an gurbata shi. Sauran zarge-zargen sun haɗa da fifita daukar waɗanda ba ƴan asalin ƙasar ba aiki, fiye da ƴan asalin ƙasar saɓanin dokokin jihar. Kamfanin dai ya sha alwashin rage raɗaɗin talauci a yankin amma abin ya ci tura.

Sarkin Funakaye, Alhaji Mu’azu Muhammad Kwairanga III, ya rasu yana da shekaru 45 a duniya a ranar Asabar, 27 ga watan Agusta.

Yanayi (Climate)

[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin Bajoga (Funakaye), lokacin damina yana da zafi, zalunci, kuma galibi gajimare kuma lokacin rani yana da zafi kuma wani ɓangare na gizagizai. A tsawon shekara, yawan zafin jiki ya bambanta daga 60 ° F zuwa 104 ° F kuma yana da wuya a kasa 55 ° F ko sama da 108 ° F.

An samo asalin kalmar Funakaye daga yaren Fulatanci wadda kaso mafi yawa na mazauna yankin sukeyi. “Funa” yana nufin gabar sannan kuma “Kaye” yana nufin dutsi.

Daga cikin yaruka mazauna yankin sunhada da Fulani, Kanuri da kuma Bolewa.

Emir


A ranar 27 ga watan Augustan shekara ta 2022 ne Sarkin Funakaye Alhaji Muazu Muhammad Kwairanga ya rasu yana da shekara 45 da haihuwa. Ya rasune bayan watanni shabiyar da yayi akan sarauta inda ya gaji babban yayanshi Alhaji Abubakar Kwairanga daga ranan 20 ga watan Mayun 2021.[11]

Wannan Muƙalar guntuwa ce: tana buƙatar a inganta ta, kuna iya gyara ta.


  1. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://tribuneonlineng.com/gombe-gov-approves-posting-of-two-permanent-secretaries-civil-service-director/&ved=2ahUKEwjnlafB3PiGAxXkUUEAHXWhK_wQxfQBKAB6BAgZEAE&usg=AOvVaw3X4Xf1E_q2w08zSCtPI4Ir
  2. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://hausa.legit.ng/news/1598962-a-karshe-tinubu-ya-fadi-abin-da-ya-ruguza-yankin-arewa-ya-nemo-hanyoyin-dakile-matsalolin/&ved=2ahUKEwiqwbff3PiGAxUPVUEAHfQ4B5sQxfQBKAB6BAgMEAI&usg=AOvVaw2lsmhbXzLMdirwTgSrhiqX
  3. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://www.vanguardngr.com/2024/06/nigerias-economy-has-been-revamped-edun/amp/&ved=2ahUKEwjV2eaZ3fiGAxWlQEEAHYnrD38QyM8BKAB6BAgTEAI&usg=AOvVaw1JuTMWxhUBsyQ6mzzn8Mco
  4. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://dailytrust.com/potiskum-bajoga-gombe-road-needs-urgent-attention/&ved=2ahUKEwiBtojC3fiGAxU0QkEAHR4iAxIQxfQBKAB6BAgFEAI&usg=AOvVaw0TGOXDLWOr6Y98cWUcstZX
  5. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://independent.ng/nafada-strange-disease-gombe-flag-off-meningitis-vaccination-campaign/&ved=2ahUKEwil4e7-3fiGAxXHS0EAHa5mDzsQxfQBKAB6BAgNEAI&usg=AOvVaw2Yg6tAHaMas_ycCzyMpNEw
  6. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://www.vanguardngr.com/2024/04/dukku-hill-collapse-crushes-8-almajiris-to-death-in-kebbi/amp/&ved=2ahUKEwiw5Ove3fiGAxUjUkEAHaKqAWgQyM8BKAB6BAgOEAI&usg=AOvVaw3NmoKlYkBn6WpqvleBPwZk
  7. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://punchng.com/gombe-gov-visits-kwami-lg-meets-only-revenue-officer/%3Famp&ved=2ahUKEwif5Yek3viGAxU2RkEAHZ9IBYYQyM8BKAB6BAgKEAI&usg=AOvVaw2bT13I5PylY50yelp2Qpoq
  8. "Top places where limestone is found in Nigeria"
  9. "List of Natural Mineral Resources Found in Gombe State"
  10. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://www.globalcement.com/news/item/16511-lafarge-france-ignites-new-kiln-at-expanded-martres-tolosane-cement-plant&ved=2ahUKEwiPxtfg3viGAxU7X0EAHUR6B2MQxfQBKAB6BAgQEAI&usg=AOvVaw375MyapT4gjfstmWS6_lwJ
  11. https://www.bbc.com/hausa/articles/cpvydgg775eo.amp