Nijeriya
![]() | |||||
---|---|---|---|---|---|
Nijeriya (ha) Naigeria (ig) Nàìjíríà (yo) | |||||
|
|||||
| |||||
Take |
Arise, O Compatriots (en) ![]() | ||||
| |||||
| |||||
Kirari |
«Unity and Faith, Peace and Progress» «Единство и вяра, мир и прогрес» «Good people, great nation» | ||||
Suna saboda | Nijar | ||||
Wuri | |||||
| |||||
Babban birni | Abuja | ||||
Yawan mutane | |||||
Faɗi | 190,886,311 (2017) | ||||
• Density (en) ![]() | 206.64 mazaunan/km² | ||||
Idiom (en) ![]() |
Turanci Yarbanci | ||||
Labarin ƙasa | |||||
Bangare na | Afirka ta Yamma | ||||
Yawan fili | 923,768 km² | ||||
Wuri mafi tsayi |
Chappal Waddi (en) ![]() | ||||
Wuri mafi ƙasa | Lagos Island (−0.2 m) | ||||
Sun raba iyaka da | |||||
Bayanan tarihi | |||||
Mabiyi |
Federation of Nigeria (en) ![]() | ||||
Ƙirƙira | 1 Oktoba 1963 | ||||
Political organisation (en) ![]() | |||||
Tsarin gwamnati |
federal republic (en) ![]() | ||||
Majalisar zartarwa |
Cabinet of Nigeria (en) ![]() | ||||
Gangar majalisa |
National Assembly of Nigeria (en) ![]() | ||||
• Shugaban ƙasar Najeriya | Muhammadu Buhari (29 Mayu 2015) | ||||
Ikonomi | |||||
Nominal GDP (en) ![]() | 375,770,713,742.76 US$ (2017) | ||||
Nominal GDP per capita (en) ![]() | 1,968 US$ (2017) | ||||
Kuɗi | Naira | ||||
Descriptive identifier (en) ![]() | |||||
Kasancewa a yanki na lokaci | |||||
Suna ta yanar gizo |
.ng (en) ![]() | ||||
Tsarin lamba ta kiran tarho | +234 | ||||
Lambar taimakon gaggawa |
*#06# da 199 (en) ![]() | ||||
Lambar ƙasa | NG |
Najeriya ko Nijeriya kasa ce dake nahiyar Afirka ta yamma. Tana da dimbin mutane dasu ka kai fiye da mutum miliyan dari da saba'in da kabilun da suka haura 300. A asali ma ita ce kasa ta uku a yawan kabilu a duniya. Najeriya ta samu mulkin kanta ne a 1 ga watan oktoba, shekarar 1960 daga Turawan mulkin mallaka na Birtaniya. Najeriya ta yi iyaka da kasashe uku; Daga arewacin kasar, akwai kasar Nijar , daga gabashi akwai Cadi da Kamaru, daga yammacin kasar akwai kasar Benin sannan daga kudancin kasar akwai tekun atalantik ko tabkin Gine.
A da, Lagos ce baban Birnin kasar kuma mazaunin gwamnati, amma a shekarar 1991 aka maida Abuja ta zama babban birnin Najeriya. Muhammadu Buhari shine zababban shugaban kasan a yanzu.[1]
Tarihi[gyara sashe | Gyara masomin]
Tarihi ya nuna cewar Nijeriya dadaddar kasa ce, kuma tarihi yanuna kasar nanan tun a shekara ta 500 kafin haihuwar Yesu Almasihu wato Annabi Isah (A.S), a wannan lokaci suka samata Ƙasar Hausa, addinin musulunci ya shiga Kasar Hausa ne tun karni na goma sha uku miladiya, akarshen karni na goma sha daya zuwa tsakiyar karni na goma sha hudu miladiya, kanim barno suka mamaye Kasar Hausa, kuma fulani sun mamaye kasar Hausa a farkon karni na goma sha tara miladiya har zuwan turawan mulkin malaka suka mamaye Lagos a shekara ta 1881 miladiya, ana cikin Yakin duniya I na farko sai turawan mulkin mallaka suka karo sojojin ruwa saboda suna tsoran jamusawa da ke kamaru kada sumamaye Nijeriya, amma mulkin Nijeriya na farko a hannun turawan Burtgal. A shekara ta 1885 sai turawan Birtaniya suka mamaye duk fadin Nijeria har zuwa 01 ga oktoba 1960 Nijeriya ta samu 'yancin kanta daga a turawan Biritaniya.
Addini[gyara sashe | Gyara masomin]
Tsarin Mulki[gyara sashe | Gyara masomin]
A shekara ta 1966 zuwa shikara ta 1979 sojoji ne ke ikon kasar, a shekara ta 1979 akayi tsari wanda yabawa talaka ikon zaben gwamna. A shekara ta 1983 sojoji suka rushe wannan tsarin da juyin mulki har zuwa shekara ta 1998 bayan rasuwar Sani Abacha, sai aka maido tsarin mulki na dimokaradiya akabawa talakawa ikon zaben shugaban da suke so, a shekara ta 1999 aka yi zabe a kasa Obasanjo ya lashe zabe yazama shugaban kasa na farko wanda talaka suka zaba yahau kare na biyu har zuwa shekara ta 2007, a wannan shekara aka yi zabe Umaru Yar'Adua ya lashe shine shugaban kasa a 2011. Dukkan su sun fito daga kungiya dayane (PDP). hukuncin nasu shima duk taure ne dan saboda da karfin iko sukaci zabe
Jihohi[gyara sashe | Gyara masomin]
Adadi | Sunan Jiha | Birnin Tarayya | Gwamna |
---|---|---|---|
- Abia
- Adamawa
- Anambra
- Akwa Ibom
- Bauchi
- Bayelsa
- Benue
- Borno
- Cross River
- Delta
- Enugu
- Edo
- Ebonyi
- Ekiti
- Filato
- Gombe
- Imo
- Jigawa
- Kano
- Katsina
- Kaduna
- Kebbi
- Kogi
- Kwara
- Lagos
- Neja
- Nasarawa
- Ogun
- Osun
- Oyo
- Ondo
- Rivers
- Sokoto
- Taraba
- Yobe
- Zamfara
Babban birnin tarayya Abuja
Yarika[gyara sashe | Gyara masomin]
Manyan yarika a Najeriya sune guda uku, Hausa, Yarbanci da inyamuranci, yaran fulani ma yana daya daga cikin manyan yare a Najeriya.
Hausa[gyara sashe | Gyara masomin]
Ebo[gyara sashe | Gyara masomin]
Yoroba[gyara sashe | Gyara masomin]
Yar bawa sun kasance na biyu a wanda suka fi kowa yawa a cikin kasar Najeriya, suna zaune a garuruwa irin su, Legas, Ondo, Oyo, Osun, Kwara da kuma Kogi.
Arziki[gyara sashe | Gyara masomin]
Wasanni[gyara sashe | Gyara masomin]
Fannin tsaro[gyara sashe | Gyara masomin]
Kimiya da Fasaha[gyara sashe | Gyara masomin]
Sifiri[gyara sashe | Gyara masomin]
Sifirin Jirgin Sama[gyara sashe | Gyara masomin]
Sifirin Jirgin Kasa[gyara sashe | Gyara masomin]
Al'adu[gyara sashe | Gyara masomin]
Mutane[gyara sashe | Gyara masomin]
Yaruka[gyara sashe | Gyara masomin]
Abinci[gyara sashe | Gyara masomin]
Tufafi[gyara sashe | Gyara masomin]
Ilimi[gyara sashe | Gyara masomin]
Addinai[gyara sashe | Gyara masomin]
Musulunci[gyara sashe | Gyara masomin]
Kiristanci[gyara sashe | Gyara masomin]
Hotuna[gyara sashe | Gyara masomin]
Mnazarta[gyara sashe | Gyara masomin]
Ƙasashen Afirka |
Afirka ta Tsakiya | Aljeriya | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Cabo Verde | Cadi | Côte d'Ivoire | Eritrea | eSwatini | Ethiopia | Gabon | Gambiya | Ghana | Gine | Gine Bisau | Ginen Ekweita | Jibuti | Kameru | Kenya | Komoros | Kwango (JK) | Kwango (JDK) | Laberiya | Lesotho | Libya | Madagaskar | Mali | Moris | Muritaniya | Misra | Morocco | Mozambik | Namibiya | Nijar | Nijeriya | Ruwanda | Saliyo | Sao Tome da Prinsipe | Senegal | Seychelles | Somaliya | Sudan | Sudan ta Kudu | Tanzaniya | Togo | Tunisiya | Uganda | Zambiya | Zimbabwe |