Hukumar hana sha da fataucin miyagun ƙwayoyi ta ƙasa (NDLEA)

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Hukumar hana sha da fataucin miyagun ƙwayoyi ta ƙasa (NDLEA)
Bayanai
Farawa 1990

Hukumar hana sha da fataucin miyagun kwayoyi ta kasa (N.D.L.E.A) hukuma ce ta Tarayya a Najeriya wacce aka ɗorawa alhakin kawar da girma, sarrafawa, kere-kere, sayarwa, fitarwa, da fataucin miyagun kwayoyi. An kafa hukumar ta Dokar Lamba 48 ta shekarar 1989. Hukumar ta NDLEA tana nan a filayen jirgin sama na ƙasa da ƙasa, tashoshin jiragen ruwa da kuma ƙetare iyaka. Tana ƙoƙari ta kawar da cannabis ta lalata shuka. Haka kuma hukumar ta NDLEA na auna shugabannin kungiyoyin kwadago da safarar kuɗaɗe.

Babban ofishinta yana cikin Ikoyi, Lagos .

Shugaban Hukumar na yanzu[gyara sashe | gyara masomin]

Shugaban Hukumar hana sha da fataucin miyagun ƙwayoyi ta ƙasa (NDLEA) shine Mohammed Buba Marwa wanda shugaban ƙasa Muhammadu Buhari ya naɗa shi a watan Janairun shekara 2021.[1]

Noma kwayoyi[gyara sashe | gyara masomin]

Tsohon shugaban hukumar ta NDLEA, Alhaji Ahmadu Giade, ya bayyana haramtattun magunguna a matsayin "baƙi" ga Najeriya. Cannabis, wanda yanzu ke girma a cikin yawancin jihohin tarayya, baƙi ne suka gabatar da shi zuwa ƙasar. Ms Dagmar Thomas, Wakiliyar Ofishin Majalisar Ɗinkin Duniya a Ofishin Magunguna da Miyagun kwayoyi (UNODC), ta ce Najeriya na daya daga cikin manyan masu noman tabar wiwi a Afirka, tare da sama da kashi 8% na yawan mutanen da ke amfani da wiwi. Kamawar wiwi na shekara-shekara ya karu daga metric tonnes 126 a 2005 zuwa 210 metric tonnes a 2007.

Hukumar ta NDLEA ta bayyana yankin Kudu maso Yammacin Najeriya a matsayin ɗaya daga cikin cibiyoyin samar da haramtattun magunguna a ƙasar. 196.5 acres (0.795 km2) na gonakin tabar wiwi an gano shi kuma an lalata shi a yankin a shekarar 2008. Musamman, Jihar Edo ce ta fi kowacce kasa kamewa a kasar. A watan Afrilun shekara ta 2009, hukumar NDLEA ta kwace tabar wiwi tan 6.5 daga gidan wani mutum a jihar Ogun wanda ya ce yana da shekaru 114. A watan Satumbar 2009, hukumar ta NDLEA ta bayar da rahoton lalata wata hekta 24 ta shuka wiwi a wani gandun daji da ke jihar Osun .

A watan Janairun shekarar 2009, hukumar ta NDLEA ta kona kilogram 5,605.45 a bainar jama'a a cikin garin Badagry, Lagos. Wutar ta hada da kilogram 376.45 na hodar iblis, kilogram 71.46 na tabar heroin da tan 5,157.56 na wiwi. a cikin 2015.

Safarar miyagun kwayoyi[gyara sashe | gyara masomin]

Ƙasar Amurka ta bayar da cikakkun injunan binciken jikin mutum a filayen saukar jiragen sama na ƙasa da ƙasa na Legas, da Kano, da Abuja da kuma Fatakwal sannan kuma ta samar da horon tsaro da jami’an kula da filin jirgin saman. Injinan sun tabbatar da ingancin kamun 'yan sumogal da masu jigilar kwayoyi daga Latin Amurka zuwa Turai ta hanyar Najeriya. Tsakanin 2006 da Yunin 2008 an kama sama da 12,663 da ake zargi dillalan kwayoyi, tare da kwace sama da metric tan 418.8 na magunguna daban-daban. Misali, a watan Yulin 2009 wata mata da ke shirin hawa jirgin KLM a Filin jirgin saman Malam Aminu Kano ta hannun jami’an NDLEA sannan daga baya ta fitar da hodar iblis 42, mai nauyin gram 585. A watan Satumbar 2009, hukumar ta NDLEA ta kame wata mata 'yar Guinea da ke kan hanya daga Brazil zuwa Turai da 6.350 Kilogiram na hodar iblis mai tsabta a Filin jirgin saman Murtala Mohammed da ke Legas .

A shekara ta 2008 Amurka ta ba da izinin Amurka a yaƙin kawar da miyagun kwayoyi, har karo takwas a jere. Shugaba George Bush ya ce Najeriya ta samu ci gaba matuka a fagen safarar miyagun kwayoyi kuma ta yi aiki tare da Amurka yadda ya kamata kan lamuran da suka shafi magunguna da halatta kuɗaɗen haram. A jihar Katsina kaɗai, an yanke wa mutum dari hukuncin aikata laifuka na safarar miyagun kwayoyi daga watan Janairu zuwa Mayu 2008, kuma an kame mutane 358 da laifin shan miyagun kwayoyi a wannan lokacin.

Baron Magunguna[gyara sashe | gyara masomin]

Da yake magana kan ƙoƙarin da ake yi na bin bayan waɗanda suka shirya wannan sana’ar, Ahmadu Giade, shugaban / babban jami’in hukumar ta NDLEA a shekarar 2008 ya ce hukumar ta kwace hannun jari na kimanin Naira miliyan 270 daga ɓarayin magunguna, da motoci, gidaje da sauran ƙadarori na daruruwan miliyoyin Naira.

Bayan wata ganawa a watan Satumbar 2009 tare da shugaban Hukumar Kula da Shige da Fice ta Najeriya don tattaunawa kan musayar bayanai na kwayoyin masu fataucin miyagun kwayoyi da masu fataucin, Giade ya ce hadin gwiwa tsakanin hukumomin zai taimaka wajen hana fasfo ɗin ga masu fataucin miyagun kwayoyi.

Rigima[gyara sashe | gyara masomin]

Ma'aikatar Harkokin Wajen Amurka ta lura cewa an sami zarge-zarge masu gamsarwa game da cin hanci da rashawa da ke da nasaba da miyagun kwayoyi a NDLEA. A karshen watan Nuwamba na shekarar 2005 Shugaba Olusegun Obasanjo ya kori Shugaban NDLEA Bello Lafiaji saboda zargin cin hanci da rashawa sannan aka maye gurbinsa da Ahmadu Giade, wani mataimakin kwamishinan ‘yan sanda mai ritaya.

Ci gaba da shan alwashin da Bello Lafiaji ya yi na sadaukar da rayuwa ga masu fataucin muggan kwayoyi da kuma buge su a inda ya fi cutuwa ya sanya shi ya zama wani makami na masu safarar miyagun kwayoyi kamar yadda hakan ya nuna a cikin hadin kansu da wasu bangarorin uku don tsara shi a 2005. [2].

An yanke wa Bello Lafiaji ba daidai ba a ranar 21 ga Yuni, 2010 bisa laifin makirci da jujjuya Yuro 164,300 da aka karɓa daga hannun wani da ake zargi da safarar miyagun kwayoyi a watan Nuwamba na 2005 lokacin da yake Shugaban Hukumar NDLEA. An yanke masa hukuncin shekaru huɗu a kurkuku tare da mai taimaka masa. Hukumar Kula da Ayyukan Cin Hanci da Rashawa ta Najeriya (ICPC) ce ta bincike su. [3].

Lafiaji ya ɗaukaka ƙara kan hukuncin da aka yanke masa kuma a ranar 22 ga Nuwamba, 2011, kwamitin alkalai uku na Kotun ɗaukaka kara ta Najeriya da ke Legas sun yi watsi da hukuncin na Lafiaji a hukuncin da suka yanke tare kuma suka ce masu gabatar da ƙara sun kasa tabbatar da ƙarar da ta shigar kan waɗanda suka gabatar da ƙarar ba tare da wata tantama ba. <ref. name="thisdaylive.com">Appeal Court Sets Lafiaji Free: http://www.thisdaylive.com/articles/appeal-court-sets-lafiaji-free/103461/ Archived 2015-04-16 at the Wayback Machine</ref>.

Saboda haka Kotun Daukaka Kara ta Legas, Najeriya ta sallami Lafiaji kuma ta wanke shi. [4].

A watan Yunin 2003 Kwamitin ƙasa na sake fasalin Hukumar Yaƙi da Sha da fataucin Miyagun Kwayoyi ta Ƙasa ya ba da rahoto wanda ya gano gungun wasu manyan mambobin NDLEA waɗanda suka shirya sakin wasu masu safarar miyagun ƙwayoyi 197 da masinjoji a tsakanin 2005 da 2006, kuma suka ba da shawarar a hukunta wannan jami’in.

Makarantar Horarwa[gyara sashe | gyara masomin]

NDLEA tana da makarantar horarwa da ake kira Citadel Counter Narcotics Nigeria da ke Katon Rikkos, Jos, Jihar Filato.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Mohammad Buba Marwa: Biography of National Drug Law Enforcement Agency". 18 January 2021. Retrieved 26 June 2021.
  2. I Was Asked to Lie About Euros – Ex-NDLEA Employee: http://allafrica.com/stories/200911050171.html
  3. Wrongly Convicted Database Record: http://forejustice.org/db/Lafiaji--Alhaji-Bello-.html
  4. Appeal Court Sets Lafiaji Free: http://www.thisdaylive.com/articles/appeal-court-sets-lafiaji-free/103461/ Archived 2015-04-16 at the Wayback Machine

 1. http://www.globalsecurity.org/intell/world/nigeria/ndlea.htm 2. http://www.ndlea.gov.ng/v1/?q=contact Archived 2018-01-13 at the Wayback Machine

3. http://www.triumphnewspapers.com/winning1472009.html

4. http://www.mapinc.org/drugnews/v09/n122/a14.html?347

5. http://www.mapinc.org/drugnews/v08.n1126.a03.html

6. https://www.reuters.com/article/oddlyEnoughNews/idUSTRE5305UY20090401

7.

https://web.archive.org/web/20091107194111/http://www.channelstv.com/newsdetails.php?news_id=13998

8. http://www.sunnewsonline.com/webpages/features/crimewatch/2009/jan/22/crimewatch-22-01-2009-003.htm[permanent dead link]

9. http://allafrica.com/stories/200806060351.html

10. https://web.archive.org/web/20091212121810/http://www.naijafeed.com/naijafeed/2009/7/7/nigerian-drug-enforcement-agency-arrest-50-year-old-woman-wi.html

11. http://www.afriquejet.com/news/africa-news/nigerian-agency-arrests-guinean-woman-over-illicit-drug-2009092235284.html

12. http://www.newswatchngr.com/index.php?option=com_content&task=view&id=81&Itemid=42

13. https://web.archive.org/web/20090706023719/http://www.fmic.gov.ng/news.asp?Index=96

14. http://allafrica.com/stories/200909070742.html

15. https://2001-2009.state.gov/p/inl/rls/nrcrpt/2006/vol1/html/62112.htm

16. http://allafrica.com/stories/200911050171.html

17. http://forejustice.org/db/Lafiaji--Alhaji-Bello-.html

18. http://www.thisdaylive.com/articles/appeal-court-sets-lafiaji-free/103461/ Archived 2015-04-16 at the Wayback Machine

19. http://www.sunnewsonline.com/webpages/opinion/editorial/2009/june/03/editorial-03-06-2009-001.htm[permanent dead link]

Hanyoyin haɗin link ta waje[gyara sashe | gyara masomin]