Rano

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Rano

Wuri
Map
 11°33′26″N 8°35′00″E / 11.5572°N 8.5833°E / 11.5572; 8.5833
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya
Jihajihar Kano
Labarin ƙasa
Yawan fili 520 km²
Bayanan Tuntuɓa
Kasancewa a yanki na lokaci
rono area in kano

Rano ƙaramar hukuma ce kuma hedikwatar masarautar Rano a jihar Kano, Najeriya. mai hedikwatar gudanarwa a cikin garin Rano. Karamar hukumar Rano al'ummar Hausa-Fulani ce dake yankin kudancin jihar Kano wadda aka fi sani da Sanatan Kano ta Kudu tare da Albasu, Bebeji, Bunkure, Doguwa, Gaya, Kiru, Takai, Ajingi, Rogo, Kibiya, Tudun Wada, Garko., Wudil da kuma kananan hukumomin Sumaila. Karamar hukumar Rano kuma ta kafa mazabar tarayya tare da kananan hukumomin Bunkure da Kibiya. Yana da yanki 520 km2 da yawan jama'a 145,439 a ƙidayar 2006. Karamar hukumar tana iyaka da arewa da kananan hukumomin Garun Mallam da Bunkure, daga gabas da karamar hukumar Kibiya, daga kudu kuma karamar hukumar Tudun Wada, daga yamma kuma karamar hukumar Bebeji. Karamar hukumar Rano ita ce ke kula da harkokin gwamnati a karamar hukumar Rano. Majalisar tana karkashin jagorancin shugaba ne wanda shine shugaban zartarwa na karamar hukumar. Majalisar dokokin Rano ta kafa dokoki da ke tafiyar da karamar hukumar Rano. Ya kunshi Kansiloli 10 da ke wakiltar unguwanni 10 na karamar hukumar.

Gundumomi 10 da ke karamar hukumar Rano su ne: Dawaki, Lausu, Madachi, Rano, Rurum Sabon Gari, Rurum Tsohon Gari, Saji, Yalwa, Zinyau, Zurgu.

Lambar gidan waya na yankin ita ce 710101.[1]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Tarihin Rano ya samo asali ne tun da dadewa a matsayin daya daga cikin tsoffin mazauni a wannan yanki na Arewacin Najeriya, Masarautun sun fara ne tun shekaru 300 kafin Kiristanci. Jaruman Kwararrafa sun kafa masarautar a shekara ta 523 AD. Masarautar ta shaida sarakuna uku masu mulki kamar: - Kwararrafawa ta yi sarauta daga 523 AD zuwa 1001 AD, yayin da Habe ya yi mulki daga 1001 AD - 1819 AD, sannan masarautar Fulani ta yi mulki daga 1819 zuwa yau. A matsayinta na masarauta mai cin gashin kanta, sama da sarakuna 40 ne suka yi mulkin masarautar Rano kafin zuwan mulkin mallaka.

Iyakokin Masarautun Rano a zamanin da aka ambata a sama sune kamar haka:

A yammacin Rano an daure ta zuwa Kofar Dan-Agundi Kano
Gabashin Rano ya daure da Masarautar Gaya
Daga yamma Rano ya kan iyaka zuwa Zazzau, jihar Kaduna
Daga kudancin Rano ya kan iyaka da Ningi, jihar Bauchi.

Gwamnati[gyara sashe | gyara masomin]

 

Sarakuna[gyara sashe | gyara masomin]

Ga jerin jerin sarakunan Kwararrafawa da Habe na Rano da shekarun da suka yi mulki a kasa:-

Daular Kwararrafawa

  • Ranau (wanda aka yi mulki- 523 AD)

Daular Habe

  • Zamna Kogo (mulki 1001 - 1074)
  • Sarkuki (mulki 1074 – 1165)
  • Bushara (1165 - 1262)
  • Zamna Kogi (mulki 1262 – 1345)
  • Kasko (mulki 1345 - 1448)
  • Bilkasim (1448 – 1503)
  • Nuhu (ya yi mulki 1503 – 1551)
  • Ali Hayaki (1551 – 1703)
  • Jatau (1703 – 1819)

Daular Fulani

  • Dikko (mulkin 1819 - 1820)
  • Isyaku (mulki 1820 - 1835)
  • Umaru (mulki 1835 - 1857)
  • Alu (mulki 1857 - 1865)
  • Jibir (mulki 1865 - 1886)
  • Muhammadu (mulki 1886 - 1894)
  • Yusufu (1894 - 1903)
  • Ila (mulkin 1903 - 1913)
  • Habuba (1913 - 1920)
  • Isa (mulkin 1920 - 1924)
  • Yusufu (1924 - 1933)
  • Adamu (mulki 1933 - 1938)
  • Amadu (mulki 1938 - 1938)
  • Abubakar (1938 - 1983)
  • Muhammadu (mulki 1983 - 1985)
  • Isa (mulkin 1985 - 2004)
  • Ila {TAFIDA} (aka yi mulki 2004 - 2020)
  • Kabiru (mulkin 2020 - kwanan wata)

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Post Offices- with map of LGA". NIPOST. Archived from the original on 2009-10-07. Retrieved 2009-10-20.


Kananan Hukumomin Jihar Kano
Dala | Kano | Kumbotso | Nasarawa | Rimin Gado | Tofa | Doguwa | Tudun Wada | Sumaila | Wudil | Takai | Albasu | Bebeji | Rano | Bunkure | Karaye | Kiru | Kabo | Kura | Madobi | Gwarzo | Shanono | Dawakin Kudu | Tsanyawa | Bichi | Dambatta | Minjibir | Ungogo | Gezawa | Gabasawa | Bagwai | Gaya | Dawakin Tofa | Warawa | Fagge | Gwale (Kano) | Tarauni | Ajingi | Garko | Garun Mallam | Rogo | Makoda | Kibiya | Kunchi