Daular Sayfawa

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Mukala mai kyau
Daular Sayfawa
dynasty (en) Fassara
Matsakaicin iyakar jihar Kanem-Bornu ta tsakiya.

Daular Sayfawa, Sefouwa, Sefawa, ko Sefuwa shine sunan sarakunan musulmi (ko mai, kamar yadda suke kiran kansu) na Daular Kanem–Bornu,[1] daular da ta fara zama a Kanem a yammacin Chadi, sannan, bayan 1380, a Borno (yau yankin jiha ce a arewa maso gabashin Najeriya ).

Daular ta samo asali ne dalilin faɗaɗa daga Tubu da ke Kanembu.[2]

"Shahararren kakan Saifawa, kamar yadda ake kira Maghumi, a zamanin Musulmi Saif, 'Zakin Yaman'."[3]:9 An san daular kafin musulmi da sunan, Duguwa Dynasty.[1]:26

Sarakunan Sayfawa-Humewa a Kanem[gyara sashe | gyara masomin]

Tarihin Sefuwa ya shafi mulkin daular Sayfawa da farko akan Kanem, sannan kan Kanem–Bornu kuma daga ƙarshe, tun c. 1380, sama da Bornu kadai. An gano asalin tarihin sarakuna daga tarihin daular Sefuwa bisa tsawon mulkin sarakunan da suka biyo baya ( mai ), da aka samu a Girgam. Masana tarihi na Afirka a halin yanzu suna amfani da tarihin Kanem-Bornu da yawa. A ƙasan teburin nan mai zuwa, an ba da jerin manyan sarakunan Daular tare da jerin lokuta masu cin karo da juna.

Sunan Sarki (mai) Ranar Haihuwa 1857[4][5] Palmer 1936[6][3] Urvoy 1941[7][1]
(12) Hume 1086–1097 1086–1097 1085–1097
(17) Dunama Dibbalemi 1221–1259/60 1221–1259 1210–1224
(47) Ali Gajideni 1472–1504 1476–1503 1473–1507
(48) Idris Katakarmabe 1505–1526 1503–1526 1507–1529
(53) Idris Alauma 1572–1603 1570-1602/3 1580–1617

Jerin sunayen sarakunan daular Sayfawa a cewar John Stewart's African States and Rulers (1989).[8][9]

# Suna Fara Mulki Gama Mulki
Kanem (1085 – 1256)

(Succeeded the Duguwa dynasty which had ruled since 784)
1 Hume 1085 1097
2 Dunama I 1097 1150
3 Biri I 1150 1176
4 Bikorom (or Dala, or Abdallah I) 1176 1194
5 Abdul Jalil (or Jilim) 1194 1221
6 Dunama Dibbalemi 1221 1256
Kanem-Bornu (c. 1256 – c. 1400)
- Dunama Dibbalemi 1256 1259
7 Kade 1259 1260
8 Kashim Biri (or Abdul Kadim) 1260 1288
9 Biri II Ibrahim 1288 1307
10 Ibrahim I 1307 1326
11 Abdullah II 1326 1346
12 Selma 1346 1350
13 Kure Gana es-Saghir 1350 1351
14 Kure Kura al-Kabir 1351 1352
15 Muhammad I 1352 1353
16 Idris I Nigalemi 1353 1377
17 Daud Nigalemi 1377 1386
18 Uthman I 1386 1391
19 Uthman II 1391 1392
20 Abu Bakr Liyatu 1392 1394
21 Umar ibn Idris 1394 1398
22 Sa'id 1398 1399
23 Kade Afunu 1399 1400
Bornu Empire (c. 1400 – 1846)
24 Biri III 1400 1432
25 Uthman III Kaliwama 1432 1433
26 Dunama III 1433 1435
27 Abdullah III Dakumuni 1435 1442
28 Ibrahim II 1442 1450
29 Kadai 1450 1451
30 Ahmad Dunama IV 1451 1455
31 Muhammad II 1455 1456
32 Amr 1456
33 Muhammad III 1456
34 Ghaji 1456 1461
35 Uthman IV 1461 1466
36 Umar II 1466 1467
37 Muhammad IV 1467 1472
38 Ali Gajideni 1472 1504
39 Idris Katakarmabe 1504 1526
40 Muhammad V Aminami 1526 1545
41 Ali II Zainami 1545 1546
42 Dunama V Ngumaramma 1546 1563
43 Dala (or Abdullah) 1563 1570
44 Aissa Koli 1570 1580
45 Idris Alooma 1580 1603
46 Muhammad Bukalmarami 1603 1617
47 Ibrahim III 1617 1625
48 Umar III 1625 1645
49 Ali III 1645 1685
50 Idris IV 1685 1704
51 Dunama VI 1704 1723
52 Hamdan 1723 1737
53 Muhammad VII Erghamma 1737 1752
54 Dunama VII Ghana 1752 1755
55 Ali IV ibn Haj Hamdun 1755 1793
56 Ahmad ibn Ali 1793 March 1808
57 Dunama IX Lefiami 1808 1810
58 Muhammad VIII 1810 1814
- Dunama Lefiami (Restored) 1814 1817
59 Ibrahim 1817 1846
60 Ali Delatumi 1846

Daular Sayfawa ta kare ne a shekara ta 1846, kuma ta samu wasu jerin shehunai waɗanda suka mulki daular Bornu har zuwa 1893.[9]

Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 Urvoy, Y. (1949). Historie De L'Empire Du Bronu (Memoires De L'Institut Francais D'Afrique Noire, No. 7 ed.). Paris: Librairie Larose. pp. 26, 35, 52, 56–57, 73, 75.
  2. US Country Studies: Chad
  3. 3.0 3.1 Palmer, Richmond (1936). The Bornu Sahara and Sudan. London: John Murray. pp. 90–95.
  4. Barth, Travels, II, 15-25, 581-602.
  5. Barth, Henry (1890). Travels and Discoveries in North and Central Africa. London: Ward, Lock, and Co. p. 361. Retrieved 10 March 2019.
  6. Palmer, Bornu, 112-268.
  7. Urvoy "Chronologie", 27-31.
  8. Stewart, John (1989). African States and Rulers. London: McFarland. p. 146. ISBN 0-89950-390-X.
  9. 9.0 9.1 Stewart, John (1989). African States and Rulers. London: McFarland. pp. 34–35. ISBN 0-89950-390-X.

Bibliography[gyara sashe | gyara masomin]

  • Barkindo, Bawuro (1985). "The early states of the Central Sudan", in: J. Ajayi and M. Crowder (eds.), The History of West Africa, vol. I, 3rd ed. Harlow, 225-254.
  • Barth, Heinrich (1858). "Chronological table, containing a list of the Sefuwa", in: Travel and Discoveries in North and Central Africa. Vol. II, New York, 581-602.
  • Lavers, John (1993). "Adventures in the chronology of the states of the Chad Basin". In: D. Barreteau and C. v. Graffenried (eds.), Datations et chronologies dans le Bassin du Lac Chad, Paris, 255-267.
  • Levtzion, Nehemia (1978):"The Saharan and the Sudan from the Arab conquest of the Maghrib to the rise of the Almoravids", in: J. D. Fage (ed.), The Cambridge History of Africa, vol. II, Cambridge 1978, pp. 637–684.
  • Nehemia Levtzion and John Hopkins (1981): Corpus of Early Arabic Sources for West African History, Cambridge.
  • Palmer, Herbert Richmond (1936). Bornu Sahara and Sudan. London.
  • Smith, Abdullahi (1971). The early states of the Central Sudan, in: J. Ajayi and M. Crowder (Hg.), History of West Africa. Vol. I, 1. Ausg., London, 158-183.
  • Stewart, John (1989). African States and Rulers: An encyclopedia of Native, Colonial and Independent States and Rulers Past and Present. Jefferson, NC: McFarland & Company, Inc., Publishers. p. 395 Pages. ISBN 0-89950-390-X.
  • Urvoy, Yves (1941). "Chronologie du Bornou", Journal de la Société des Africanistes, 11, 21-31.

Hanyoyin haɗi na waje[gyara sashe | gyara masomin]

Template:Wiktionary