Iyakar Najeriya da Nijar

Iyakar Najeriya da Nijar
border (en) , land boundary (en) da international border (en)
Bayanai
Bangare na	borders of Niger (en) da borders of Nigeria (en)
Ƙasa	Nijar da Najeriya
Applies to jurisdiction (en)	Nijar da Najeriya
Wuri
11°42′N 3°37′E

Iyakar Nijar da Najeriya

Iyakar Nijar da Najeriya tana da 1,608 kilometres (999 mi) kuma ta tashi daga tashar da ke ƙasa da Benin a yamma zuwa tashar da ke Chadi a gabas.

Bayani

Iyakar ta fara ne daga yamma a yankin Benin a cikin kogin Neja, sa'annan ta bi ta kan hanya ta hanyar arewa, kafin ta juya zuwa gabas a cikin babban baka. Daga nan iyakar za ta ci gaba zuwa gabas ta hanyar gabas mai nisa, kodayake tare da jan hankali sosai, kafin ta isa kogin Komadougou Yobe ; daga nan kuma iyakar ta bi wannan kogin ta gabas zuwa mashigar ruwa da Chadi a Tafkin Chadi . Iyakar ta ratsa yankin al'adu masu dumbin jama'a da aka sani da kasar Hausa, tare da masu magana da harshen Hausa suka fi yawa a bangarorin biyu na kan iyakar.

Tarihi

Yankin ya fara bayyana yayin Yaƙin Afirka, lokacin gasa mai ƙarfi tsakanin manyan ƙasashen Turai a ƙarshen karni na shekara ta 19 don yanki da tasiri a Afirka. Tsarin ya ƙare a taron Berlin na shekara ta 1884, wanda ƙasashen Turai da abin ya shafa suka amince da da'awar ƙasarsu da ƙa'idodin alkawalin ci gaba. Sakamakon wannan Faransa ta sami ikon mallakar babban kwarin Kogin Neja (wanda yayi daidai da yankunan Mali da Niger na zamani). A halin yanzu Birtaniyya, wacce (ta hanyar Kamfanin Royal Niger Company ) ta sarrafa yankin da ke kusa da Legas tun daga shekara ta 1861 da Kare Man Fetur ( Calabar su ne yankin) tun daga shekara ta 1884, za su sami fifiko a yankunan da ke kudancin yankin Neja ta sama. A hankali daga ƙasashen biyu ƙasashe sun faɗaɗa mulkinsu a hankali zuwa cikin ciki. Faransa ta mamaye yankin Neja ta zamani a cikin shekara ta 1900; wanda aka fara mulki a matsayin yankin soja, daga baya aka sanya shi a cikin yankin masarautar Tarayyar Faransa ta Afirka ta Yamma ( Afrique occidentale française, wanda aka taƙaita AOF). Hakanan Turawan Ingilishi sun tsawaita mulkinsu a cikin gida daga sansanoninsu na Lagos da Calabar, inda suka kafa wasu yankuna biyu- Kudancin Najeriya da kuma Arewacin Najeriya . A cikin shekara ta 1900 aka mayar da mulkin waɗannan yankuna zuwa ga gwamnatin Burtaniya, tare da Arewa da Kudancin (gami da Lagos da Calabar) waɗanda ke da haɗin kai a matsayin mallakar Nijeriya a cikin shekara ta 1914. Birtaniyya da Faransa sun sanya hannu kan wata yarjejeniya a ranar 5 ga watan Agustan shekara ta 1890, inda suka amince cewa za a raba yankunansu ta hanyar layi daga Say zuwa Baroua kusa da Tafkin Chadi; wannan layin ya kasance gaba ɗaya gaba ɗaya arewa fiye da kan iyakar yanzu. An kara iyakan wannan layin iyaka a shekara ta 1898, 1904 da shekara ta 1906, an kammala shi a inda yake a yanzu a shekara ta 1910. Daga baya an sanya jerin fitilu da alamomi a ƙasa don shata kan iyaka da jiki.

Bayan Yaƙin Duniya na Biyu Biritaniya da Faransa sun ba da gudummawar mallakan ƙasashen Afirka. A sakamakon haka an ba Nijer 'yanci a watan Agustan shekara ta 1960, sannan Najeriya ta biyo bayanta a watan Oktoban shekara ta 1960, a lokacin ne iyakarsu ta zama ta kasa da kasa tsakanin kasashe biyu masu cin gashin kansu.

A shekarun baya-bayan nan kan iyakokin sun sha fama da rikicin Boko Haram da ke ci gaba da faruwa a arewa maso gabashin Najeriya, wanda ke haifar da kwararar 'yan gudun hijirar da ke kan iyaka da kuma halin da ake ciki na rashin bin doka.

Ketare kan iyaka

Akwai mashigar kan iyakokin hukuma da yawa, manyan biranen sune Gaya -Kamba, Birni-N'Konni -Ilela, Dan-Issa - Katsina da Magaria -Mutum.

Duba kuma

• Alakar Nijar da Najeriya