Tunde Kelani

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Tunde Kelani
Rayuwa
Haihuwa Lagos da Lagos, 26 ga Faburairu, 1948 (76 shekaru)
ƙasa Najeriya
'Yan Najeriya na Burtaniya
Mazauni Lagos
Ƙabila Yarbawa
Harshen uwa Yarbanci
Karatu
Makaranta London Film School (en) Fassara
Abeokuta Grammar School
Matakin karatu diploma (en) Fassara
Harsuna Turanci
Yarbanci
Pidgin na Najeriya
Sana'a
Sana'a darakta da filmmaker (en) Fassara
Muhimman ayyuka The Narrow Path (2006 fim)
Kyaututtuka
IMDb nm0445391
mainframemovies.tv da mainframemovies.tv

 

Tunde Kelani (an haife shi a ranar 26 ga watan Fabrairun shekara ta alif dari tara da arba'in da takwas 1948), wanda aka fi sani da TK, mai shirya fim ne dan Najeriya, mai ba da labari, darakta, mai daukar hoto da bidiyo kuma furodusa.[1] A cikin sana'ar da ta shafe fiye da shekaru arba'in, TK ya kware wajen shirya fina-finai masu inganta al'adun gargajiyar ta Najeriya da ke da tushe a cikin rubuce-rubuce da aka tattara aka kuma adana bayanai, ilimi, nishaɗi da inganta al'adu.[2]

Ya kuma shahara da son Tanya kayan adabi actin fina-finansa domin galibin ayyukansa sun bi irin wannan salon shirya fina-finai da suka hada da Ko se Gbe, Oleku, Thunder Bolt, The Narrow Path, White Handkerchief, Maami da Dazzling Mirage.[3][4][5][6]

Tun yana karami, aka tura shi Abeokuta, domin ya zauna da kakanninsa. Al’adu da al’adun Yarabawa da ya samu a shekarunsa na farko, tare da gogewar da ya samu a Makarantar Fina-Finai ta Landan inda ya karanta fasahar shirya fina-finai, sun shirya shi akan abin da yake yi a yau.[7][8]

Kuruciya[gyara sashe | gyara masomin]

Tunde Kelani, watau TK an haife shi ne a Bihar Legas amma lokacin da ya kai shekaru biyar, an aika shi ya zauna tare da kakansa a Abeokuta a jihar Ogun. Ya yi makarantar firamare ta Oke-Ona da ke Ikija, Abeokuta, sannan ya yi makarantar sakandare a Abeokuta grammar school. A wannan lokaci, kakansa ya kasance Chif ne (sarautar Balogun na Ijaiye Kukudi), kuma ya alfahari cewa ya halarci asalin shirin al'adun Yoruba da yanayın rayuwarsu ta gargajiya, da addini Yarbawa, adabin Yarbawa, falsafan Yarbawa, muhallin yarbawa da kuma yadda Yarbawa ke kallan duniya a fuskar zane.[9]

An fara gabatar masa da adabin Yarbanci tun farkon rayuwarsa, haka nan kuma yayı tesiri akan harkan wasan kwaikwayo sossar saboda Yarabawa suna da al'adar wasan tafiye-tafiye mai karfi a lokacin. Lokacin da yake makarantar sakandare, ya sami damar ganin yawancin manyan wasannin kwaikwayo na Yarbawa da suka hada da Palmwine Drinkard, Oba Koso, Kurunmi, Ogunde da sauransu.[10]


Yana da sha'awar daukar hoto tun daga firamare. A tsawon karatunsa na sakandare, yana ba da kuɗi sosai kuma yana ɗaukar lokaci don koyon hoto. Don haka babu makawa sai ya zama mai daukar hoto bayan ya kammala karatun sakandare. Daga baya, ya samu horo a gidan Talabijin na Western Nigeria (WNTV) na lokacin sannan ya kara zuwa makarantar Fina-Finai ta Landan.[11]

Farkon aiki[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin shekarun 1970, Kelani ya yi aiki a matsayin wakilin BBC TV da Reuters, kuma a gidan talabijin na Najeriya. Kamfanin dillancin labaran reuters ya yi tattaki zuwa kasar Habasha domin yakar matsalar fari da kuma zuwa kasar Zimbabwe har sau uku domin samun ‘yancin kai a can. Bayan ya kammala makarantar Fina-Finai ta Landan, ya dawo Najeriya ya shirya fim ɗinsa na farko tare da Adebayo Faleti mai suna The Dilema of Rev. Baba Michael. (Idaamu Paadi Minkailu). Sauran furodusoshi sun haɗa da Alhaji Lasisi Oriekun, Wale Fanubi – abokin aikin sa daga Cinekraft, Yemi Farounbi da kuma wasan allo na Lola Fani-Kayode.[12] Tunde Kelani ya kuma yi aiki a kan mafi yawan fina-finan da ake shiryawa a Najeriya a matsayinsa na mai daukar hoto . Wasu daga cikin fina-finan 16mm da ya yi aiki a kansu sun hada da: Anikura; Ogun Ajaye ; Iya Ni Wura ; Direban Tasi ; Iwa and Fopomoyo. A cikin shekarar, 1990, Kelani ya kasance mataimakin darekta kuma ɗan wasa a cikin fim ɗin shekarar, 1990 Mister Johnson, fim ɗin Amurka na farko da aka yi a Najeriya.[13] Tauraruwar Pierce Brosnan da Maynard Eziashi, fim ɗin ya dogara ne akan wani littafi na shekarar, A1939 na Joyce Cary.[14][15]

Daidaitawar adabi[gyara sashe | gyara masomin]

TK ya aware wajen karatu tun yana ƙarami kuma sannan daga baya ya ci gaba zuwa rayuwar da yagi so. Farawa da ayyuka biyar na DO Fagunwa, waɗanda suka haɗa da Igbo Olodumare, Ogboju Ode Ninu Igbo Irunmale, Aditu Olodumare, Irinkerindo Ninu Igbo Elegbeje da Ireke Onibudo, ya nutsar da kansa a duk wani aiki na zahiri da zai iya samun hannunsa a cikin harsunan Yoruba da Ingilishi. Da zarar ya gano alakar adabi da wasan kwaikwayo, sai ya dauki tsarin adabi a matsayin abin koyi ga yin fim dinsa. Ba wai kawai yana son littattafan ba, yana son marubutan kamar yadda koyaushe yake samun rataye a cikin su. Marubutan da ya fi so sun hada da Kola Akinlade, Pa Amos Tutuola, Cyprian Ekwensi, Akinwunmi Ishola, Adebayo Faleti, Wale Ogunyemi da Wole Soyinka .

Wasu daga cikin fina-finansa da suka yi nasara sun hada da: Koseegbe, Oleku, Thunderbolt (Magun), The White Handkerchief, The Narrow Path, Maami da kuma kwanan nan Dazzling Mirage . Ya yanke shawarar kula da wannan samfurin don fina-finai na gaba.

Kamfanin samarwa[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin shekara ta, 1991, Tunde Kelani ya kafa kamfaninsa na samar da fina-finai, Mainframe Films and Television Productions - Opomulero, don haka zai iya shirya fina-finai ba kawai ba da tallafin fasaha ba. Bayan ya fito daga duniyar wasan kwaikwayo da adabi, gyare-gyaren littattafai da wasan kwaikwayo na fina-finai su ne ginshiƙan aikin shirya fina-finai na Kelani kuma ta hanyar su ne yake ɗaukaka marubuta da ayyukansu zuwa ga abin da yake gani a matsayin jama'a da ke ƙasa da ƙasa.

A Mainframe, ya shirya fina-finai irin su Ti Oluwa Nile, Ayo Ni Mo Fe, Koseegbe, Oleku, Thunderbolt (Magun), Saworoide, Agogo Eewo, The Campus Queen, Abeni, Narrow Path, Arugba da Maami.

Sabon aikinsa, Dazzling Mirage, an tsara shi daga wani littafi na Olayinka Egbokhare, labari ne na soyayya na yadda mai ciwon sikila ke shawo kan kyamar jama'a, son zuciya da rashin kima, don samun nasara, aure da zama uwa. Ta hanyar fim ɗin, yana fatan kawo wayar da kan jama'a da kulawa da ake buƙata ga yanayin sikila da kuma taimaka wa mutane su yanke shawara mai kyau.

Filmography[gyara sashe | gyara masomin]

Shekara Fim Bayanan kula
1982 Orun Mooru a matsayin mai daukar hoto
1993 Ti Oluwa Nile 1
Ti Oluwa Nile 2
Ti Oluwa Nile 3
1994 Ayo Ni Mofe
Ayo Ni Mofe 2
1995 Koseegbe
1997 Ya Le Ku
1999 Saworoide
2000 Farin Hannu
2001 Tsawa: Magun
2002 Agogo Eewo
2004 Sarauniya Campus
2006 Abeni
Tafarki Madaidaici
2008 Rayuwa a Slow Motion
2010 Arugba
2011 Maami
2015 Mirage mai ban mamaki
2021 Ayinla

Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]

  • Jerin masu shirya fina-finan Najeriya

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

 

  1. "Tunde Kelani Biography". IMDb.
  2. "Help, Our culture, language dying – Tunde Kelani". Tayo Salami. Archived from the original on 22 February 2014. Retrieved 11 March 2011.
  3. "Tunde Kelani". Africa Movie Academy Awards. Archived from the original on 2014-02-22. Retrieved 2021-11-15.
  4. "Interview with Tunde Kelani". MasterClass on Nollywood, British Film Institute. Archived from the original on 2014-09-11. Retrieved 2021-11-15.
  5. "Zooming in on Kelani's World". This Day Live. Archived from the original on 19 March 2012. Retrieved 17 March 2012.
  6. "Tunde Kelani Exclusive – I relax by working". Nigerian Entertainment Today.
  7. "Juries Announced for Dubai International Film Festival's Prestigious Muhr Competition". Dubai International Film Festival. Retrieved 5 December 2012.[permanent dead link]
  8. "Tunde Kelani, Cinematographer per excellence". Saturday Newswatch. Archived from the original on 2014-02-22. Retrieved 2021-11-15.
  9. "We'll redefine African Cinema – Tunde Kelani". Nollywood Magazine. Archived from the original on 22 February 2014. Retrieved 10 April 2004.
  10. "Tunde Kelani, Cinematographer per excellence". Sunday News Watch. Archived from the original on 2014-02-22. Retrieved 2021-11-15.
  11. Moorman, Marissa. "Not Nollywood: An Interview with Nigerian Filmmaker Tunde Kelani". Africa is a Country. Archived from the original on 3 November 2013. Retrieved 20 October 2013.
  12. name="shadow and act">Obenson, Tambay A. "Get To Know Veteran Nigerian Director Tunde Kelani in New Life/Career Profile w/ The Filmmaker". IndieWire. Archived from the original on 21 February 2014. Retrieved 3 September 2013.
  13. https://www.criterion.com/current/posts/3718-mister-johnson-off-the-beaten-track
  14. Bada, Gbenga. "'I once acted as Piers Brosnan houseboy,' Tunde Kelani". Movie Moments.
  15. "Mister Johnson (1991)". Rotten Tomatoes.