Gero

Gero
Siril da Hatsi

Gero nau’i ne na ciyawa wanda ake nomawa domin samun abinci. Gero na daga cikin dangogin hatsi waɗanda a Turance ake kira da "grains". Kayan amfanin gona ne da ake nomawa sama da shekaru dubu biyar a duniya. Gero, nau’in tsiro ne mai matuƙar juriya. Yana jure wa fari, dalilin da ya sa har a sahara ma ana shuka shi. Guri ɗaya kawai da a gargajiyance da kuma

Tarihi

Wasu manazarta suna ganin gero fa jar fata ne da ya fito daga yankin Asiya. Microsoft Encarta sun ruwaito cewa ana noma gero a yankin Asiya sama da shekaru dubu biyar, nahiyar da ake yi wa kallon cewa daga can ya samo asali.

Noma

Gero, kayan amfanin gona ne mai juriya. Yana iya jure wa fari sannan kuma yana iya tsirowa a a ƙasar da bata da ƙarfi sosai. Ana shuka shi sannan kuma a girbe shi a tsawon kwanaki sittin zuwa tamanin. Ana noma shi a kasashen duniya daban daban irinsu Indiya, Nijeriya, Nijar, Ghana, Mali, Burkina Faso, Sudan, Habasha (Ethiopia), Cadi, Senegal, Rasha da dai sauransu. Duk da cewa, Indiya ce ta fi kowace ƙasa noma gero a duniya. Ƙasashe irin su China, India, Najeriya, Nijar, Asiya ta tsakiya da Asiya ta Yamma, Afirka ta Yamma, ƙasashen rusasshiyar Tarayyar Sobiyet da sauransu domin abinci suke noma gero. A ƙasar Amurka kuma da Yammacin Turai, ana noma ne shi a matsayin abincin kaji, tsuntsaye da kuma dabbobi.

Sinadarai

Gero yana ɗauke da sinadaran abinci da dama. Duk rabin kofi ɗaya na gero mai nauyin giram 100 yana ɗauke da:

1. Giram 10.6 na furotin.

2. Giram 17.3 na ruwa.

3. Giram 1.3 na faiba.

4. Giram 5.0 na maiƙo.

5. Giram 8 na bitamin .

6. Giram 2.3 na minaral.

7. Milgiram 8 na ayon.

8. Milgiram 38 na kalsiyom.

9. Giram 67 na Kabohaidiret, wanda shine muhimmin sinadarin da yake ɗauke da shi.

10. Yana ɗauke da adadin kaloris 380.

Amfani

a kiwon lafiya

Ga kaɗan daga cikin ɗimbin alfanu da gero yake da su a fannin kiwon lafiya:

1. Maganin cutar Siga ta hanyar saukar da sinadarin sikarin da ke cikin jini. saboda yana sinadarin faiba da yake ɗauke da shi wanda shi ke da alhakin sarrafa sinadarin Sugar da ke cikin jini.

2. Maganin gyambon ciki.

3. Inganta lafiyar zuciya saboda sinadarin maganiziyom da yake ɗauke da shi. Wanda kuma sinadari ne da bincike ya tabbatar da cewa yana rage ƙarfin tarin fuka (Asthma).

4. Yana saukar da hawan jini tare kuma da rage barazanar kamuwa da cutar bugun zuciya saboda sinadaran maganiziyom da kalsiyom da yake ɗauke da su.

5. Yana rage yawan sinadarin kwalastero. Saboda yana ɗauke da sinadarin Niyasin (Niacin) wanda shi ne sinadarin bitamin B3 (Vitamin B3).

6. Narkar da tsakuwar ƙoda: Sinadarin faiba da ke cikin gero, yana taimakawa wajen narkar da tsakuwar ƙoda.

7. Ƙara girman ƙashi da haɓɓakarsa: Yana ɗauke da sinadarin fosforos (Phosphorous) wanda ke taimaka wa ƙashi wajen girma da haɓɓaka sannan kuma ya gyara shi idan ya samu lalura.

8. Gudawa: Gero yana hana gudawa saboda sinadarin laktik asid (Lactic acid) da yake ɗauke da shi. Wannan sinadari kuma shi ne bakteriya.

9. Tallafa wa garkuwan jiki: Gero yana ɗauke da sinadaran da suke saka shi  yake zama garkuwa ga jiki.

10. Kansa: Gero yana bayar da kariya daga kamuwa da cutar kansar mama. Saboda yana ɗauke da sinadaran finolik asid (Phenolic acids), tanin (Tannins) da kuma fitet (Phytate) sinadaran da suke samar da sinadaran da ke yaƙar ƙwayoyin cutar da suke haddasa kansar mama.

11. Kariya daga lalacewar tsokar jiki da kuma saurin warkar da rauni (Kamar yankewa ko tujewar fatar jiki). Saboda yana ɗauke da sinadarin ferulik asid (Ferulic acid).

12. Yana ɗumama yanayin jiki a lokutan sanyi da na damina.

sarrafa abinci

Muhimmai daga cikin nu’aukan abincin gargajiya da ake yi a Ƙasar Hausa da gero sun haɗa da:

1. Tuwon Biski.

2. Dambu.

3. Fate ko Fate-fate.

4. Tuwon Laushi.

5. Kunun Tsamiya .

6. Kunun Gyaɗa.

7. Kunun Kanwa.

8. Koko.

9. Waina ko Masa.

10. Fura.

11. Gumba.