Hausa Bakwai

Hausa Bakwai
Wuri
Bayanan tarihi
Ƙirƙira	9 century
Rushewa	1808
Ta biyo baya	Daular Sokoto

tanbarin arawa

Hausa Bakwai: Wata zuri'a ce me ɗinbin tarihi a ƙasar Hausa, wadda kuma ta fito daga tsatson ɗan Bayajidda mijin sarauniya Daurama ta daura me suna (Bawo). Waɗannan sune ƙasashen Hausa bakwai kamar haka:
1. Daura
2. Kano
3. Katsina
4. Zazzau (Zaria)
5. Gobir
6. Rano
7. Hadejia Biram(Garun Gabas)
Akwai kuma waɗanda ake kira da Banza Bakwai.
Banza bakwai daga baya Masarautar Daura ta bakin Wakilin Tarihi na masarautar an sauya sunan zuwa ƴan'uwa bakwai, ko kuma a ce musu Ƙanne bakwai. Su kuma sun fito ne daga tsatson Karaf da gari ɗan da Bayajidda ya haifa da baiwarsa Bagwariya.

Jerin sunayen Ƙasashen Banza bakwai:

1. Zamfara
   2. Kebbi
   3. Yawuri (Yauri)
   4. Gwari
   5. Kororafa (Kwararrafa, Jukun)
   6. Nupe
   7. Ilorin (Yoruba)

Garin Biram

Akwai ɗan bambanci cikin jerin ƙasashen Banza (Barth, Travels, I, 472; Hogben/Kirk-Greene, Emirates, 149).

Ala'adu da al'umma

Ra’ayoyin da suka shafi tsarin zamantakewa sun ta’allaka ne da dangantakar zumunta. Mutanen waje kuma ana haɗa su cikin wannan tsari ta hanyar aure da ’yan gida, sake ba su matsayin zamantakewa, ko kuma ba su wasu keɓantattun dama.. Cinikayya tsakanin jihohi ya saukaka harshen Hausa gamayya, ba tare da yarukan da ba sa fahimtar juna. Duk da musuluntar da masu mulki suka yi, yawancin talakawa sun ci gaba da yin addininsu na gargajiya, ko kuma sun daidaita shi da Musulunci, wanda ake ganin ya karbu har zuwa lokacin da Fulani suka yi jihadi a karni na 19. Talakawa ( talakawa ), sun ƙunshi rukunin gonakin da iyalai biyu ko fiye suke gudanarwa ( gandu ), waɗanda wakilin doka ( maigida ) ke jagoranta. Maigida ita ce ta gudanar da sashin kuma an ba ta aikin sasanta rigingimu da ayyukan al'ada a cikin bukukuwa. Sabbin gandu wani uba ne ya kafa shi ya kara wa dansu filin, wanda daga karshe za a gane shi a matsayin wani yanki na musamman don biyan haraji. Wannan kyakkyawan tsarin patrilineal sau da yawa yakan rushe ta hanyar kisan aure (saboda auren mata fiye da daya ya zama gama gari), alaƙa mai ƙarfi na matrilineal, da ƙwarewar sana'a. Maza suna da lakabi da ya dace da sana'o'insu a wajen lokacin noma. Manya marasa aure an dauke su a matsayin masu zaman banza.  : 492-3 

Manazarta

• "History of the Hausa states"

Al'adu da al'umma

Abubuwan da suka dace akan tsarin zamantakewa sun dogara ne akan dangi, kuma an shigar da farar hula na kasashen waje cikin tsarin ta hanyar auratayya, sake rarraba jama'a, ko kuma an ba su gata ta musamman. Cinikayya tsakanin jihohi ya saukaka harshen Hausa gamayya, ba tare da yarukan da ba sa fahimtar juna. Duk da musuluntar da masu mulki suka yi, yawancin talakawa sun ci gaba da yin addininsu na gargajiya, ko kuma sun daidaita shi da Musulunci, wanda ake ganin ya karbu har zuwa lokacin da Fulani suka yi jihadi a karni na 19. Talakawa ( talakawa ) sun ƙunshi rukunin gonaki da iyalai biyu ko sama da haka ( gandu ) ke gudanar da su waɗanda wakilin doka ( maigida ) ke jagoranta. Maigida ita ce ta gudanar da sashin kuma an ba ta aikin sasanta rigingimu da ayyukan al'ada a cikin bukukuwa. Sabbin gandu wani uba ne ya kafa shi ya kara wa dansu filin, wanda daga karshe za a gane shi a matsayin wani yanki na musamman don biyan haraji. Wannan kyakkyawan tsarin patrilineal sau da yawa yakan rushe ta hanyar kisan aure (saboda auren mata fiye da daya ya zama gama gari), alaƙa mai ƙarfi na matrilineal, da ƙwarewar sana'a. Maza suna da lakabin da ya dace da ayyukansu a wajen lokacin noma. Manya marasa aure an dauke su a matsayin masu zaman banza.

History

Manyan biranen kasar Hausa.iyakokin na zamani sune cikin ja.

  Masarautun Hausa (Masarautun Hausa), wanda aka fi sani da Kasar Hausa (Kasar Hausa, tarin jihohin da Mutanen Hausa ke mulki, kafin Jihads na Fulani. Tana tsakanin Kogin Neja da Tafkin Chadi (yanzu arewacin Najeriya). Hausaland ya kasance tsakanin daular Yammacin kasar Sudan na Tsohon kasar Ghana, Mali da Songhai da daular Gabashin Sudan na Kanem-Bornu .

Daura-

Hadisai na baki na Hausa sun ba da cikakken bayani game da labarin Bayajidda, wanda ya bayyana abubuwan da suka faru na jarumin Baghdadi, Bayajidda. A cewar labarin, zuriyar Bayajidda ta kafa Hausa Bakwai (jihohi bakwai na "gaskiya"), da kuma Banza bakwai Ana kallon su a matsayin waɗanda suka shigo cikin al'ummar Hausawa daga wajen asalin Hausawa, ko kuma waɗanda suka karɓi al'adun Hausawa daga baya.

Labaran Tarihi

A cewar ya'ya maza da jikoki na Bayajidda ne suka kafa jihohin Hausa, yarima na Bagadaza wanda ya auri Daura, Kabara na karshe na Daura, kuma ya sanar da ƙarshen sarakunan matriarchal waɗanda suka yi mulkin mutanen Hausa. A cewar labarin, Bayajidda ya yi tafiya ta hanyar Bornu, ya isa Daura, inda ya tafi gidan wata tsohuwar mace mai suna Waira kuma ya tambaye ta ta ta ba shi ruwa amma ta gaya masa matsalar ƙasar, yadda maciji daya da ke Daura, wanda ake kira Kusugu, ya zauna, wanda ya ba da damar 'yan Daura su dauki ruwa ne kawai a ranar Jumma'a, Tun da sarki shine kalmar Hausa don "sarki", wannan na iya zama kwatanci ga wani mutum mai iko. Bayajidda ya kashe Sarki kuma saboda abin da ya yi sarauniya ta auri shi saboda jaruntakarsa. Bayan aurensa da Daurama ta Daura mutane sun fara kiransa da suna Bayajidda wanda ke nufin "bai fahimci (harshe) ba kafin".

Hausa bakwai / Banza Bakwai

Hausa Bakwai sune jihohi bakwai na "gaskiya" (birane) waɗanda aka ce duk mutanen Hausa sun fito daga. Bisa ga al'ada, Bayajidda da dan Daurama, Baw, suna da 'ya'ya maza shida tare da mata uku (Ba'u ga kowace mace) kowannensu ya kafa mulki. Biram, masarauta ta bakwai, wani ɗan Bayajidda ne ya kafa ta, wanda ya haifa tare da yarima Kanuri (wanda ake kira Magira) :: 485  yayin da yake Bornu. Daura ita ce "mahaifiyar birni" na jihohin Hausa.

• Daura (Gazaura ya hau gadon sarauta) :: 486 
• Kano (wanda Bagauda ya mallaka) :: 270 
• Katsina (wanda Kumayau ya kafa) :: 486 
• Zazzau (wanda Gunguma ya kafa)
• Gobir (wanda Duma ta kafa) :: 486 
• Rano (wanda Zamna Kogi ya kafa) :: 486 
• Biram / Garun Gobas (wanda Biram ke mulki, birni yanzu ana kiransa "Hadejia")
  

Hausa Bakwai

i.iAna kiran Hausa Banza ko Banza Bakwai a matsayin jihohin "bastard" ko "marasa izini". Bisa ga al'ada, Bayajidda yana da ɗa na uku tare da ƙwaraƙwaransa mai suna Mukarbigari . An ce zuriyar Mukarbigari sun kafa wasu jihohi bakwai waɗanda ke kan iyaka da Hausa Bakwai zuwa yamma da kudu. Hadisin Hausa sau da yawa yana nufin waɗannan a matsayin ƙasa da Hausa Bakwai .  :: 486  Baya ga Zamfara da Kebbi, mambobin Hausa Banza maƙwabta ne na Hausaland, kodayake musamman ya bar Kanem-Bornu da Songhai. :: 278–9 -9 Borgu wani lokacin ana haɗa shi a cikin Hausa Banza . Su ne:.

• Zamfara (wanda masu magana da Hausa ke zaune)
• Kebbi (wanda masu magana da harshen Hausa ke zaune)
• Yauri
• Gwari
• Kwararafa (jiha ta Abakwariga (ba Musulmi Hausa) ko Mutanen Jukun)
• Nupe (jiha ta Mutanen Nupe)
• Yoruba (mutane na Yoruba)

Tarihi

Asalin da tashi

Majiyar baka ta (Kunne ya girmi kaka na Hausawa sun ce an fara kafa matsugunai ne a inda aka sami iskoki ( ruhohin dabi’a ) .  Kasar Hausa na da dimbin karfin noma, da kuma matsayi na farko da suka shafi kula da kasa, wanda alakar dangi ta bunkasa. Sarakunan Hausawa ko dai shugabannin iyali ne ( gidaje ) ko kuma jami'an addini wadanda aka dorawa alhakin gudanar da ayyukan ibada da nufin tabbatar da ci gaban noma ( sarkin noma ; "sarakunan noma").  Ba a san ranar kafuwar daular Hausa ba, duk da kasancewar garuruwa a arewacin Najeriya ya kai ga kafa jihohi, inda manyan garuruwa masu kagara suka zama cibiyoyin mulki da mulki. Masarautu suna sarrafa kasuwanci a yankin, kuma mai yiyuwa ne Ya'qubi ya fara ambata a cikin karni na 9, : 21 ’Yan kasuwan Hausawa sun kafa sansani ( sabon gari ) a wurare daban-daban, tare da gina ingantaccen tsarin kasuwanci mai inganci. Farar hula wani lokaci suna bin rundunarsu a matsayin ƴan kasuwa ko kuma su ba da hidima, su zauna a ƙasashen waje, suna ba da gudummawa ga ƙasashen waje.

Al’adar Hausawa ta bayyana yadda aka raba mukamai a tsakanin jahohi, inda Kano da Rano suka kasance cibiyoyi na masana’antar saka (wanda ake kira manyan sarakuman; “sarakunan indigo”), Katsina da Daura wuraren kasuwanci ne (wanda ake kira sarakunan kasuwa ; “sarakunan kasuwa”), Zazzau ya samar da aikin bauta ga sauran jahohin (wanda ake kira da sarkin ; “sarkin daular mulkin mallaka, wanda aka fi sani da Goggo Birni), kuma ya kasance mai mulkin kasar Gobe ta Arewa”. mahara (wanda ake kira sarkin yaki ; "sarkin yaki").  : 270 A cikin tarihinta akwai ƙaura da yawa daga Sahel da Sudan zuwa ƙasar Hausa, ciki har da makiyaya, masunta, masu noma, 'yan kasuwa da 'yan kasuwa, da mallam, da kuma wasu manyan sarakuna . Ana tunanin hijira daga Bornu ya daɗe, kuma Abzinawa (wanda ya raba Gobirawa daga Asben ) da Fulani sun yi ƙaura zuwa yankin daga ƙarni na 14 da 15 bi da bi. A matsayinsu na makiyaya, wani lokaci sukan yi kutse cikin kasar Hausa domin neman filayen kiwo. Wata kungiya kuma ita ce Wangara, wacce ta yi hijira a karni na 14/15, kuma su ne mabudin yada addinin Musulunci ta kasar Hausa. Duk da cewa akwai yiyuwar Musulunci ya yadu zuwa kasar Hausa daga arewa ta hanyar Gobir ko gabas daga Bornu, ana tunanin wanda ya fara musulunta shi ne Yaji I na Kano (r. 1349-85) saboda gayyata daga Wangara. Wangara, kamar ƴan gudun hijira na Songhai, a hankali suka haɗa kai suka zama Hausawa.

A lokacin mulkin Yaji I na Kano (1349-85) ya ci nasara kuma ya mamaye Rano na tsawon shekaru biyu, bayan haka Rano ya ci gaba da wanzuwa amma bai sake samun ikon mallakarsa ba. :: 271  A cikin karni na 15, wani mai tsigewa na Bornu ya gudu zuwa Kano, wanda ya haifar da Bornu yana fadada zuwa yamma kuma ya mamaye jihohin Hausa. Ba a san ko wannan ya haɗa da dukkan jihohin ba, ko kuma kawai Kano da Biram kamar yadda M. G. Smith ya yi tunani; ba tare da la'akari ba, an aika haraji ta hanyar Daura. Duk da yake ba a san tsawon lokacin da jihohin Hausa suka biya wannan haraji ba, Bornu ya ci gaba da riƙe tasiri a yankin.

Karni na 16 zuwa gaba

A karni na 15, masarautun Hausa sun kasance cibiyoyin kasuwanci wadanda suka yi gogayya da Kanem-Bornu da daular Mali . Abubuwan da aka fi fitar dasu sune bayi, fata, zinari, tufa, gishiri, kwaya kola, fatun dabbobi da henna . A lokuta daban-daban a cikin tarihinsu, Hausawa sun yi nasarar kafa tsarin kula da jahohinsu, amma irin wannan haɗin kai ya kasance a takaice. A zamanin Sarki Yaji I (1349-1385) an fara shigar da Musulunci Kano ta hanyar da'awa daga Soninke Wangara da Musulunci sau da yawa ana daidaita su da kiyayyar Hausawa .  : 14 Da yawa daga cikin ‘yan kasuwa da malaman addini musulmi sun zo daga Mali, daga yankin Volta, daga baya kuma daga Songhay . Sarki Yaji ya nada wani Qadi da Imam a matsayin wani bangare na gwamnatin jihar. Muhammad Rumfa (1463-99) ya gina masallatai da madrassa. Ya kuma umurci Muhammad al-Maghili da ya rubuta taswirar yadda ake gudanar da mulkin musulmi. An kawo wasu da yawa daga Masar, Tunisiya, da Maroko . Wannan ya mayar da Kano da Katsina a matsayin cibiyoyi na ilimin addinin Musulunci . Musulunta ya sauƙaƙa faɗaɗa kasuwanci kuma ya kasance ginshiƙi na faɗaɗa hanyar sadarwa. Malamai sun ba da goyan bayan doka, garanti, ayyuka masu aminci, gabatarwa da sauran ayyuka masu yawa. A karshen karni na 15, wani malami Muhammad al-Korau ya karbe iko da Katsina yana ayyana kansa a matsayin sarki. Daga nan aka kawo Malamai daga Arewacin Afrika da Masar suka zauna a Katsina. Ajin Malamai ya fito karkashin kulawar sarauta. Sarakunan Hausawa sun yi azumin Ramadan, sun gina masallatai, sun tsida salloli biyar na farilla, da bayar da zakka ga talakawa. Ibrahim Maje (1549-66) ya kasance mai kawo gyara a Musulunci kuma ya kafa dokar auren Musulunci a Katsina. Gabaɗaya ƙasar Hausa ta kasance cikin rarrabuwar kawuna tsakanin manyan biranen musulmi na duniya da kuma al'ummomin karkara. A cikin wannan lokaci, Leo Africanus a takaice ya ambata a cikin littafinsa Descrittione dell'Africa game da yanayin siyasa da tattalin arzikin kasar Hausa a wancan lokacin duk da cewa ba a san ko da gaske ya ziyarce ta ba; Ga dukkan alamu kasar Hausa ta kasance mafi yawan matsayin da Songhai ke da shi domin a bayaninsa na Zamfara ya yi tsokaci cewa " Askiya ne suka yanka sarkinsu, kuma su kansu suka yi tagumi" haka ma sauran yankunan ke fada.

Faduwa

Hausa-Fulani Sokoto Khalifa a karni na 19

Duk da ci gaba mai yawa daga karni na 15 zuwa karni na 18, jihohin suna da rauni ga yaki na yau da kullun a ciki da waje. A karni na 18, sun gaji da tattalin arziki da siyasa. Yunwa ta zama ruwan dare a wannan lokacin kuma Sultans sun shiga haraji mai nauyi don tallafawa yaƙe-yaƙe. Kodayake yawancin mazaunanta Musulmi ne, a ƙarni na 19, mayaƙan Fulani da manoma na Hausa sun ci su, suna ambaton haɗin kai da rashin adalci na zamantakewa. A shekara ta 1808 Usuman dan Fodio ya ci jihohin Hausa kuma ya shiga cikin Khalifancin Hausa-Fulani Sokoto .

Al'adu da al'umma

Manufofin kan tsarin zamantakewa sun dogara ne akan dangi, kuma an sanya fararen hula na kasashen waje cikin tsarin ta hanyar aure, sake rarraba zamantakewa, ko kuma an ba su dama ta musamman. Kasuwanci tsakanin jihohi ya sauƙaƙa yaren Hausa na yau da kullun, ba tare da yarukan da ba a fahimta ba. Duk da juyowa na sarakuna zuwa Islama, mutane da yawa sun ci gaba da yin addininsu na gargajiya, ko kuma sun haɗa shi da Islama, wanda aka ɗauka a matsayin karɓa har zuwa Fula jihads a karni na 19. talakawa (talakawa) sun ƙunshi raka'a na gonaki waɗanda iyalai biyu ko fiye (gandu) ke sarrafawa waɗanda wakilin doka (maigida) ke jagoranta. Maigida ta gudanar da rukunin kuma an ba ta aikin sulhunta rikice-rikice da matsayi na al'ada a cikin bukukuwan. Wani uba ne ya kafa sabon gandu wanda ya kara da ƙasar ɗansu, don a ƙarshe a gane shi a matsayin wani bangare na musamman don dalilai na haraji. Wannan tsarin patrilineal mai kyau sau da yawa ya rushe ta hanyar kisan aure (saboda auren polygynous ya zama ruwan dare), dangantaka mai karfi ta matrilineal, da ƙwarewar sana'a. Maza suna da lakabi da suka dace da ayyukansu a waje da lokacin noma. Manya marasa aure an dauke su a matsayin wadanda aka ware. : 492–3 : 492–3 

• Hauka da ƙiyayya
• Littattafan Hausa