Sokoto (birni)

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Sokoto


Suna saboda Kogin Sokoto
Wuri
Map
 13°03′44″N 5°14′02″E / 13.0622°N 5.2339°E / 13.0622; 5.2339
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya
Jihajihar Sokoto
Babban birnin
Yawan mutane
Faɗi 427,760 (2006)
• Yawan mutane 2,950.07 mazaunan/km²
Labarin ƙasa
Yawan fili 145 km²
Altitude (en) Fassara 480 m
Bayanan Tuntuɓa
Kasancewa a yanki na lokaci
Kasuwar Sokoto, 2006

Sokoto ko Sakkwato birni ne, da ke a arewacin Najeriya jihar Sokoto. Shi ne babban birnin jihar Sokoto. Bisa ga ƙidayar jama'a a shekara ta 2006, jimilar mutane 427,760 (dubu dari huɗu da ashirin da bakwai da dari bakwai da sittin). An gina birnin Sokoto a farkon karni na sha tara. [1] [2] Birnin Sokoto shine cibiyar ko mazaunin sarkin musulmi na Najeriya.Kuma ananne Hubbaren mujaddadin musulunci yake wato Uthman Fodiyo.

Gidan Sarkin Musulmin, a Sokoto.

Tarihin ci gaba[gyara sashe | gyara masomin]

Shehu Usmanu Dan Fodiyo ya yi amfani da Sokoto tun a watan Oktoban 1804 a matsayin wurin ganawa da Galadima, Wazirin Yunfa. Daga bisani, Muhammad Bello ya yi amfani da shi a matsayin wurin shirya hari a Dufua a cikin bazara na 1806. Bovil ya ba da shawarar cewa ana iya kiran yankin / gundumar da Sokoto a farkon karni na sha bakwai. Ta fuskar tarihi, an kafa Sakkwato a matsayin ribat (sansanin soja ko iyaka) a shekarar 1809, lokacin da Shehu Usmanu ke Sifawa. Daga baya ta zama hedikwatar halifanci bayan rasuwar Shehu.

A cikin 1820s, Sakkwato ta kasance a kololuwar ci gabanta ya zo daidai da kololuwar ikon ‘sarakunanta’ a tsakiyar halifanci, tana karbar harajin shekara-shekara daga dukkan fifuffuka kafin wani lokaci mai tsawo na raguwa. Mai binciken Hugh Clapperton (1827) ya burge sosai da wannan wadata da tasirinsa a cikin birni.

Clapperton ya lura da mahimmancin matsugunin Sokoto: rafuka, maimakon kasuwanci mai nisa, a cikin tattalin arzikin birni. Amma kasuwancin Sakkwato a halin yanzu ba a la’akari da shi, saboda tabarbarewar yanayin da kasar ke ciki.

Mutane da al'adu[gyara sashe | gyara masomin]

Jihar Sokoto tana da yawan jama'a miliyan 3.7[ana buƙatar hujja] [3] mutane dangane da 2006 Ƙididdigar da ta ƙunshi ƙabilu biyu wato Fulani da Hausa . Garin Sokoto babban birnin jihar Sokoto yana da yawan jama'a kusan 2.5 miliyan. Baya ga Fulani da Hausawa akwai ‘yan tsiraru na Zabarmawa da Abzinawa a yankunan kananan hukumomin. Duk wadannan kungiyoyi suna magana da Hausa a matsayin harshen gama gari. Fulani ne ke magana da Fulfulde.

Hausawa mazauna jihar sun hada da Gobirawa, Zamfarawa, Kabawa, Adarawa da Arawa. Su kuma Fulanin manyan kungiyoyi biyu ne; garin Fulani ( Hausa  ; Fula: Fulɓe Wuro ) da kuma Makiyaya. Na farko ya hada da Torankawa, dangin Shehu Usmanu Danfodiyo, Sullubawa da Zoramawa. Torankawa sune aristocratic ajin tun 1804.

A al'adance jihar tana daya. Al'ummar jihar galibinsu musulmi ne. Tufafinsu kuma asalinsu na Musulunci ne. Ana gudanar da manyan bukukuwa guda biyu wato Eid-el-Fitri da Eid-el-Kabir duk shekara a jihar. Na farko ya kawo karshen azumin watan Ramadan, yayin da na karshen ya kunshi yankan raguna domin tunawa da wani aiki na Annabi Ibrahim (Ibrahim).

Wasan gargajiya ( Kokawa ) da dambe ( Dambe ) sune wasanni biyu da Hausawa ke jin dadinsu yayin da Fulani da Sullubawa suke nishadantar da Sharo da Doro.  bi da bi. Manyan maziyartan jihar dai galibi ana yi masu zuwa babban ko kuma karamar durbar, taron da ya kunshi faretin dawakai da aka kawata da rakuma wadanda mazaje sanye da cikakkun kayan aikin soja da na al'adu suka dora.[4]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. https://www.britannica.com/place/Sokoto-state-Nigeria
  2. https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Sokoto/Sokoto_State.html
  3. Empty citation (help)
  4. "Sokoto". Encyclopædia Britannica. Retrieved 7 April 2007