Labarin kasa na Nijeriya
![]() | ||||
---|---|---|---|---|
geography of geographic location (en) ![]() | ||||
Bayanai | ||||
Ƙaramin ɓangare na |
geography of Africa (en) ![]() | |||
Ƙasa | Najeriya | |||
Rukunin da yake danganta |
Category:Nigeria geography-related lists (en) ![]() ![]() | |||
Facet of (en) ![]() | Najeriya | |||
Wuri | ||||
|
Template:MapLibraryNajeriya kasa ce a yammacin Afirka, tana da iyaka da Jamhuriyar Benin daga yamma, Chadi da Kamaru daga gabas, da Nijar a arewa. Tekunta yana kan gabar tekun Guinea a kudu kuma tana iyaka da tafkin Chadi zuwa arewa maso gabas. Filayen da suka shahara a Najeriya sun hada da Plateau Adamawa, Plateau Mambilla, Jos Plateau, Plateau Obudu, Kogin Neja, Kogin Benue, da Neja Delta.
Ana samun Najeriya a cikin wurare masu zafi, inda yanayin yanayi ke da ɗanshi da ɗanshi sosai. Yanayin yanayi guda hudu ya shafa Najeriya; Wadannan nau'ikan yanayi gabaɗaya ana yin su ne daga kudu zuwa arewa.
Da fadin kasa kilomita 923,768, manyan kogunan Najeriya su ne Nijar, inda ta samo sunan ta, da kuma Benue, wadda ita ce ta farko a Nijar. Wurin da ya fi daukaka a kasar shi ne Chappal Waddi (ko Gangirwal) mai tsayin mita 2,419 (7,936 ft.), wanda ke cikin tsaunukan Adamawa a dajin Gashaka-Gumti, jihar Taraba, kan iyaka da Kamaru.
Babban birninta shi ne Abuja, yana cikin tsakiyar kasar, yayin da Legas ita ce babbar tashar ruwa ta kasar, cibiyar hada-hadar kudi kuma birni mafi girma. Ana sadarwa cikin yarukan Ingilishi (na hukuma), Hausa, Igbo, da Yarbanci. An kiyasta cewa Najeriya tana da kusan tarukan kabilanci 250 daban-daban.
Yanayi[gyara sashe | gyara masomin]
Yanayin damina mai zafi, wanda Köppen rarrabuwar yanayi ya zayyana a matsayin "Am", ana samunsa a kudancin ƙasar. Wannan yanayin yana tasiri da damina mai tasowa daga Kudancin Tekun Atlantika, wanda aka kawo cikin ƙasar ta hanyar iska (masu zafi na teku) MT, iska mai dumin ruwa zuwa ƙasa. Dumi-duminsa da tsananin zafi yana ba shi yanayi mai ƙarfi na hawan sama da kuma samar da ruwan sama mai yawa, wanda sakamakon tururin ruwa a cikin iskar da ke tashi cikin sauri. Yanayin damina mai zafi yana da ɗan ƙaramin zafin jiki. Sa'an nan kuma yawan zafin jiki ya kusan zama a ko'ina cikin shekara; Misali, Warri da ke kudancin Najeriya yana da adadin 28 °C (82.4 °F) na watansa mafi zafi yayin da mafi ƙarancin zafinsa shine 26 °C (78.8 °F) a cikin watan sa mafi sanyi.
Kudancin Najeriya na samun ruwan sama mai yawa da yawa. Wadannan guguwa yawanci suna jujjuyawa a yanayi saboda kusancin yankin da bel equatorial. Ruwan sama na shekara-shekara da ake samu a wannan yanki yana da yawa sosai. Yankin Neja Delta na karbar sama da 4,000 millimetres (157.5 in) na ruwan sama a kowace shekara. Sauran kudu maso gabas suna karbar tsakanin 2,000 zuwa 3,000 millimetres (118.1 in) na ruwan sama a kowace shekara. Yankin kudancin Najeriya yana samun yawan ruwan sama mai ninki biyu, wanda ke da kololuwar ruwan sama guda biyu, tare da karancin lokacin rani da kuma lokacin rani mai tsayi tsakanin da bayan kowace kololuwa. Damina ta farko tana farawa ne daga watan Maris zuwa karshen watan Yuli inda ake samun kololuwa a cikin watan Yuni, wannan daminar kuma sai a samu ‘yar gajeriyar hutu a cikin watan Agusta da aka fi sani da hutun watan Agusta wanda shi ne gajeriyar lokacin rani na tsawon makonni biyu zuwa uku. Agusta. Wannan hutun yana karyewa da ɗan gajeren lokacin damina wanda zai fara kusan farkon Satumba kuma yana dawwama zuwa tsakiyar Oktoba tare da lokacin kololuwa a ƙarshen Satumba. Ƙarshen gajeren lokacin damina a watan Oktoba yana biye da dogon lokacin rani. Wannan lokacin yana farawa daga ƙarshen Oktoba kuma yana ɗaukar zuwa farkon Maris tare da yanayin bushewa mafi girma tsakanin farkon Disamba zuwa ƙarshen Fabrairu.
Yanayin mai zafi na savanna (Aw) ko ruwan sanyi da bushewar yanayi yana da yawa a cikin yanki kuma ya mamaye yawancin yamma zuwa tsakiyar Najeriya, inda yake yin tasiri mai yawa a yankin. Wannan yanayi shi ne ke da mafi yawan ƙasar kuma yana da alamun damina da rani daban-daban tare da kololu ɗaya da aka sani da matsakaicin lokacin rani. Zazzabin yana sama da 18 °C (64 °F) duk shekara. Abuja, babban birnin Najeriya da aka samu a tsakiyar Najeriya, yana da kewayon zafin jiki 18.45 °C (65.21 °F) zuwa 36.9 °C (98.4 °F) da ruwan sama na shekara-shekara na kusan 1,500 millimetres (59.1 in) tare da ruwan sama guda ɗaya maxima a cikin Satumba. Lokacin rani yana fitowa daga Disamba zuwa Maris kuma yana da zafi da bushewa tare da iskar Harmattan, iska mai yawan zafin jiki na nahiyoyi (CT) mai cike da ƙura daga Sahara, tana mamaye tsawon wannan lokacin.
Tare da yankin Intertropical Convergence Zone da ke karkada arewa zuwa yammacin Afirka daga Kudancin Hemisphere a watan Afrilu, ruwan sama mai yawa yana fitowa daga gajimare masu jujjuyawa kafin damina, galibi a cikin nau'in (squall lines) wanda aka fi sani da arewa maso gabas ya samo asali ne sakamakon mu'amalar mutanen biyu. rinjayen jiragen sama a Najeriya da aka fi sani da yanayin zafi na ruwa (kudu maso yamma) da kuma nahiyoyi masu zafi (arewa maso gabas), [1] yana farawa ne a tsakiyar Najeriya yayin da damina ke zuwa a watan Yuli, yana kawo zafi mai zafi, tsananin rufewar girgije da ruwan sama mai yawa har zuwa Satumba, lokacin da damina ta fara ja da baya a hankali zuwa kudancin Najeriya. Adadin ruwan sama a tsakiyar Najeriya ya bambanta daga 1,100 millimetres (43.3 in) a cikin ƙananan ƙasa zuwa sama 2,000 millimetres (78.7 in) tare da kudu maso yammacin Jos Plateau.
Wani yanayin mai zafi (BSh) ya zama ruwan dare a yankin Sahel da ke arewacin Najeriya. Jimlar ruwan sama na shekara-shekara yana da ƙasa. Daminar damina a yankin Arewacin Najeriya na tsawon watanni uku zuwa hudu (Yuni-Satumba). Sauran shekara na zafi da bushewa tare da hawan zafi kamar 40 °C (104.0 °F). Potiskum, jihar Yobe a arewa maso gabashin Najeriya ya samu mafi karancin zafin jiki a Najeriya da ya kai 2.8 °C (37.0 °F).
Sauyin yanayi mai tsayi ko (Highland climate) ko yanayin tsaunuka ana samunsu a yankunan tuddai a Najeriya. Tsaunuka masu yanayin tsaunuka a Najeriya, sun haura 1,520 metres (4,987 ft) sama da matakin teku. Saboda yanayin da ke cikin wurare masu zafi, wannan tsayin yana da tsayin da zai kai ga yanayin yanayin yanayi mai zafi a cikin wurare masu zafi ta yadda ya ba tsaunuka, tsaunuka da yankunan tuddai masu tsayin daka sama da wannan tsayin, yanayin sanyin tsauni.
Ruwan sama[gyara sashe | gyara masomin]
Ruwan sama a gabar tekun Neja-Delta ya yi yawa saboda kusancin yankin Delta da ma'adanin. Yawan ruwan sama na shekara-shekara ya bambanta daga 2,400 zuwa sama da milimita 4,000.
Biranen Neja Delta da yawan ruwan sama da suke yi a kowace shekara a cikin millimeters:
- Warri - 2,730 mm
- Forcados (Garin bakin teku a Neja Delta) - 4,870 mm
- Port Harcourt - 2,400 mm
- Calabar (birnin bakin teku) - 3,070 mm (birni mafi ruwan sama da sama da mutane miliyan ɗaya a Najeriya)
- Bonny (kudancin Port Harcourt) - 4,200 mm
Iskar ciniki[gyara sashe | gyara masomin]
Yawan iska na wurare masu zafi na maritime[gyara sashe | gyara masomin]
Jirgin sama mai saukar ungulu na wurare masu zafi (MT) ne ke daukar nauyin damina a Najeriya. Wannan iskar ta fara ne a watan Fabrairu a kudancin Najeriya yayin da ake daukar lokaci mai tsawo kafin iskar ta cika daukacin kasar, ta isa yankin arewacin Najeriya a watan Yuni. Kasancewarta sakamakon koma bayan da aka yi a arewa na Harmattan. Komawar zuwa arewa na yawan iska na wurare masu zafi (CT) yana faruwa ne sakamakon canjin da rana ta yi ta arewa daga ɗumbin wurare masu zafi na capricorn a kudancin kogin zuwa tropical na ciwon daji a arewaci. Wannan motsi yana farawa daga Fabrairu kuma yana ƙare a watan Yuni, lokacin da rana ta cika sama da ƙasa a wurare masu zafi na ciwon daji. A lokacin wannan ƙaura zuwa arewa na rana sakamakon ƙasa tana karkata a kan kusurwoyinta, rana ta ratsa ma'aunin equator (a kusa da Maris), tana ratsa yammacin Afirka. Yammacin Afirka yana zuwa ne kai tsaye ƙarƙashin rana a wannan lokacin. Gaba dayan yammacin Afirka na fama da zafi sosai sakamakon karuwar cikin gida . Zazzabi na iya hawan har zuwa 35 °C (95.0 °F) a yammacin Afirka a wannan lokacin. Zazzabi a arewacin Najeriya na iya kaiwa 48 °C (118.4 °F) a garuruwa kamar Maiduguri.
Yawan zafin jiki tare da karuwa a cikin keɓewa yana haifar da wani yanki mai ƙarancin matsin lamba a Afirka ta Yamma da Najeriya tsakanin Maris zuwa Mayu. Yawan iskar nahiyoyin da ke da zafi daga Sahara ya yi rauni saboda tsananin zafi na saman ƙasa. Wannan canja wuri na zafi yana haifar da fadada yanayi kuma ya zama haske. Jirgin iska ya rasa karfinsa a cikin watan Fabrairu a kudancin Najeriya zuwa watan Yuni a arewacin Najeriya kuma ya fara ja da baya tare da tashin iska a cikin wani nau'i na motsi a cikin wannan iska, wanda ke kara raunana karfin iska a yammacin Afirka. Jirgin saman daga ƙarshe yana ja da baya daga yawancin Najeriya a cikin watan Afrilu zuwa Mayu. Hasken rana yana shiga cikin yanayin Najeriya fiye da yadda yake yi a lokacin Harmattan, wanda ke dauke da kura da hazo. Dumamar da ake yi a yammacin Afirka yana haifar da wani yanki mai rauni a yammacin Afirka. Wannan yankin ƙananan matsa lamba yana taimakawa wajen haɓaka yawan iska mai zafi daga kudancin Atlantika.
Yawan iskar ruwan tekun wurare masu zafi iskar kasuwanci ce mai ɗumi, mai ɗanɗano da rashin kwanciyar hankali Ƙunƙarar igiyoyin ruwa suna samuwa a cikin sararin samaniya a duk lokacin da aka samu rashin kwanciyar hankali a cikin filin jirgin sama sakamakon dan kadan zuwa tsayin daka mai girma a cikin yankunan tsaunuka kamar Obudu Plateau ko dumama ƙasa wanda zai iya haifar da samuwar girgijen cumulonimbus yana haifar da tsawa a cikin yawan iska. A lokacin da ake mamaye yawan iskar ruwan teku na wurare masu zafi, safiya tana haskakawa da rana, ɗumamar rana na ƙasa da safe da maraice na kafa magudanar ruwa, waɗannan magudanan ruwa suna tashi a tsaye, gizagizai na cumulonimbus sun samu, kuma ruwan sama mai ƙarfi na iya faruwa da rana.
Guguwar gabas ta Afirka wani babban abin bayar da gudummawar ruwan sama ne a lokacin damina na watanni na Mayu zuwa Satumba. Yanayin wannan kalaman yana canzawa a kusan digiri 15 na arewa. Raƙuman ruwa da ke ratsa kudancin wannan latitude yana ɗaukar danshi kuma suna haifar da jujjuyawar da ke kaiwa ga gajimare na ruwan sama. Matsayin da Najeriya ke da shi a yankin damina na gabas da ke kudu da latitude arewa mai digiri 15 na haifar da yanayin damina musamman a lokacin damina.
Yawan iska na wurare masu zafi na nahiyar[gyara sashe | gyara masomin]
Yawan iska mai zafi na nahiyar, wanda aka fi sani da Harmattan, iska ce da ta samo asali daga Arewacin Afirka da ke ratsa Sahara zuwa Yammacin Afirka. Wannan iska ta mamaye yanayin Najeriya a lokacin rani daga Disamba zuwa Maris. Yawan iska na wurare masu zafi na nahiyar yana da ƙura kuma yana haifar da hazo a cikin yanayi lokacin da ya fi girma. Hazo ya faru ne sakamakon ƙurar da ke cikin iskar da ke iyakance ganuwa da kuma toshe yawancin hasken rana daga isa ga ƙasa. Hakanan busasshen iska ne da aka samu akan ƙasa a wani yanki kusa da ma'aunin ƙasa. Yawan iska gabaɗaya ba shi da hazo tun lokacin da yake samuwa a cikin Sahara, yana haifar da ƙura maimakon danshi. Yawan iska yana haifar da ƙarancin gani wanda ke kawo cikas ga harkokin sufuri, amma kasancewarsa yana kawo ɗan jin daɗi ga manoma tunda ƙarancin zafi da ke cikin iska yana saurin bushewar amfanin gonakinsu.
Zazzabi[gyara sashe | gyara masomin]
Lokutan Najeriya da bambance-bambancen yanayin zafi ana tantance su ne ta hanyar ruwan sama inda lokacin damina da lokacin rani su ne manyan lokutan da ke Najeriya. Daminar damina a Najeriya na kawo yanayi mai sanyi a kasar sakamakon karuwar gajimare da ke zaman toshewar tsananin hasken rana na wurare masu zafi ta hanyar toshe hasken rana a lokacin damina; wannan kuma yana sanyaya ƙasa, kuma iskar da ke saman ƙasa ta kasance mai sanyi ta yadda za a sami sanyi a lokacin damina. Amma da rana a lokacin damina na iya zama zafi da zafi. A lokacin damina yana da danshi, kuma ruwan sama yakan yi yawa.
Lokacin noman rani a Najeriya lokaci ne da ake samun karancin gajimare a yankin kudancin Najeriya wanda kusan ba a rufe gajimare a yankin arewacin Najeriya. Rana tana haskaka sararin samaniya tare da hanawa daga sararin sama wanda ke sanya lokacin rani a Najeriya ya zama yanayin yanayi mai dumi. A tsakiyar lokacin rani a wajajen Disamba, ƙurar da Harmattan ke shigowa da ita ta ɗan toshe hasken rana, wanda ke rage yanayin zafi. Amma tare da janyewar wannan iska a kusa da Maris zuwa Afrilu bayan farkon damina, yanayin zafi zai iya kaiwa 44 °C (111.2 °F) a wasu sassan Najeriya.
Yanayi mai tsaka-tsaki ya mamaye tsaunukan tsakiyar Najeriya sama da 1,200 metres (3,937 ft) sama da matakin teku, wato Jos Plateau. Zazzabi a tudun Jos yana tsakanin 16 °C zuwa 25 °C wanda yake sanyi duk shekara. Zazzafar yanayi na faruwa a tsaunukan da ke kan iyakar Najeriyar Kamaru, a yankin gabashin Najeriya. Tsaunuka a cikin waɗannan yankuna sun kai matsakaicin tsayi fiye da 1,524 metres (5,000 ft) zuwa wasu masu tsayi sama 2,000 metres (6,562 ft) sama da matakin teku. Yanayin da ke kan waɗannan tsaunuka yana da zafi duk shekara. Manyan tsaunuka a wannan yanki sune Plateau Obudu sama da 1,584 metres (5,197 ft), Mambilla Plateau sama da 1,524 metres (5,000 ft) da Dutsen Chappal Waddi sama 2,000 metres (6,562 ft).
Misalai[gyara sashe | gyara masomin]
Climate data for {{{location}}} | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Watan | Janairu | Fabrairu | Maris | Afrilu | Mayu | Yuni | Yuli | Ogusta | Satumba | Oktoba | Nuwamba | Disamba | Shekara |
[Ana bukatan hujja] |
Climate data for {{{location}}} | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Watan | Janairu | Fabrairu | Maris | Afrilu | Mayu | Yuni | Yuli | Ogusta | Satumba | Oktoba | Nuwamba | Disamba | Shekara |
[Ana bukatan hujja] |
Climate data for {{{location}}} | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Watan | Janairu | Fabrairu | Maris | Afrilu | Mayu | Yuni | Yuli | Ogusta | Satumba | Oktoba | Nuwamba | Disamba | Shekara |
[Ana bukatan hujja] |
Climate data for {{{location}}} | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Watan | Janairu | Fabrairu | Maris | Afrilu | Mayu | Yuni | Yuli | Ogusta | Satumba | Oktoba | Nuwamba | Disamba | Shekara |
[Ana bukatan hujja] |
Climate data for {{{location}}} | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Watan | Janairu | Fabrairu | Maris | Afrilu | Mayu | Yuni | Yuli | Ogusta | Satumba | Oktoba | Nuwamba | Disamba | Shekara |
[Ana bukatan hujja] |
Climate data for {{{location}}} | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Watan | Janairu | Fabrairu | Maris | Afrilu | Mayu | Yuni | Yuli | Ogusta | Satumba | Oktoba | Nuwamba | Disamba | Shekara |
[Ana bukatan hujja] |
Climate data for {{{location}}} | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Watan | Janairu | Fabrairu | Maris | Afrilu | Mayu | Yuni | Yuli | Ogusta | Satumba | Oktoba | Nuwamba | Disamba | Shekara |
[Ana bukatan hujja] |
Hoton hoto[gyara sashe | gyara masomin]
Yankin da ya fi ko'ina a Najeriya shi ne na kwarin Neja da kogin Benuwai, wadanda suka hade da juna suka samar da wani tsari na "y" a Lokoja . Filaye sun tashi zuwa arewacin kwaruruka. A kudu maso yammacin Nijar akwai tudu mai "karkashi", kuma a kudu maso gabashin tudun Benue da tsaunuka ana samun su har zuwa iyakar Kamaru. Ana samun filayen bakin teku a duka kudu maso yamma da kudu maso gabas.
Niger Delta[gyara sashe | gyara masomin]
Yankin Neja-Delta yana yankin kudancin Najeriya. Yana daya daga cikin mafi girma a duniya arcuate fan mai siffar kogin deltas. Yankin kogin na Neja-Delta wani yanki ne na fadama da ke iyaka da Tekun Atlantika. Famamar mangrove ciyayi ne masu ciyayi masu tsiro da ciyayi da aka kafa ta hanyar ɓangarorin rafukan da ke da alaƙa da rafukan kogin Neja. Kimanin kashi 70% na danyen mai da iskar gas da Najeriya ke hakowa daga yankin ne. Wani bincike na nesa nesa na duniya kwanan nan ya nuna cewa akwai 1,244 Mai nisan kilomita 2 na gidajen tudu a Najeriya, wanda hakan ya sa ta zama kasa ta 27 a fannin tudun mun tsira. [2]
Tsire-tsire[gyara sashe | gyara masomin]
Najeriya tana cike da ciyayi iri uku: dazuzzuka (inda akwai babban bangon bishiya), savanna (rufin bishiyar da ba ta da mahimmanci, tare da ciyawa da furanni a tsakanin bishiyoyi), da ƙasar montane (mafi ƙarancin gama gari kuma galibi ana samun su a tsaunukan da ke kusa da iyakar Kamaru). Duk yankin daji da yankin savannah sun kasu kashi uku.
Wasu daga cikin yankin dajin mafi kudu maso kudu, musamman a kusa da kogin Neja da Cross River deltas, akwai fadamar mangrove. Arewa daga nan akwai fadamar ruwa mai dadi, wanda ke dauke da ciyayi daban-daban daga ruwan gishirin mangrove, kuma arewacin wancan dajin ruwan sama ne.
An raba yankin savannah kashi uku zuwa gandun daji na Guinea-savanna mosaic, wanda ya ƙunshi filayen dogayen ciyayi waɗanda bishiyoyi ke katsewa, wanda aka fi sani da shi a duk faɗin ƙasar; Sudan savanna, da gajerun ciyawa da gajerun bishiyoyi; da Sahel savanna facin ciyawa da yashi, da aka samu a arewa maso gabas.
Ilimin halittu[gyara sashe | gyara masomin]
Najeriya tana da nau'ikan itatuwa da yawa, wadanda galibinsu 'yan asali ne yayin da 'yan kadan ne. Kashi mai yawa na dazuzzukan da mutum ya kera a cikin ƙasar sun mamaye manyan nau'ikan dazuzzuka. [3] Wannan ya ƙare daga zato cewa bishiyoyi masu ban sha'awa suna girma da sauri. Duk da haka, bincike ya kuma bincikar ci gaban bishiyoyi na asali tare da na m nau'in. Saboda yawan amfani da shi, sauran halittun halittu da dazuzzuka na farko a Najeriya an takaita su ne ga wuraren da aka kiyaye wadanda suka hada da wurin ajiyar halittu guda daya, wuraren shakatawa na kasa guda bakwai, wuraren tarihi na duniya daya, 12 Strict Nature Reserves (SNRs), wuraren ajiyar namun daji 32, da kuma daruruwan gandun daji. Waɗannan ƙari ne ga wasu tsoffin wuraren kiyayewa kamar su arboreta, lambunan tsibirai, lambunan dabbobi, da bankunan halitta waɗanda manyan manyan makarantu da cibiyoyin bincike ke gudanarwa. [4]
Kasashe da yawa a Afirka suna fama da Invasive Alien Species (IAS). A cikin 2004, IUCN – Ƙungiyar kiyayewa ta Duniya ta gano IAS 81 a Afirka ta Kudu, 49 a Mauritius, 37 a Algeria da Madagascar, 37 a Aljeriya da Madagascar, 35 a Kenya, 28 a Masar, 26 a Ghana da Zimbabwe, da 22 a Habasha. Koyaya, kaɗan ne aka sani game da IAS a Najeriya, tare da mafi yawan rahotannin fasaha da wallafe-wallafen da ke ba da rahoton ƙasa da tsirrai 10 masu mamayewa a cikin ƙasar. Baya ga maharan shuka, Rattus rattus da cutar mura na Avian suma ana ɗaukarsu IAS a Najeriya. [5] Farkon shigowar IAS cikin Najeriya ya kasance ta hanyar gabatar da tsiro na ban mamaki da sarakunan mulkin mallaka suka yi ko dai don noman itatuwan daji ko na ado. Shigowar tsire-tsire masu ban sha'awa cikin Najeriya a lokacin bayan samun 'yancin kai ya sami kwarin gwiwa ta hanyar karuwar ayyukan tattalin arziki, fara aikin hako mai na kasuwanci, shigar da jiragen ruwa, da shigar da tsire-tsire na ado daga masu sana'ar fure-fure. [5]

A cikin savannas masu bushewa da bushewa na yammacin Afirka, ciki har da Najeriya, yawancin nau'ikan dicots na ciyawa musamman daga jinsin Crotalaria, Alyscarpus, Cassia da Ipomea an san ana amfani da su sosai wajen kiwon dabbobi. Sau da yawa ana fizge su ko kuma a yanka su a ciyar da su ko dai a matsayin abinci mai sabo ko kiyayewa. Yin amfani da waɗannan da sauran ganyaye da yawa waɗanda ke girma a cikin yanayin gona yana da dama. [4]
Wasu nau'o'in wanda ya haɗa da waken soya da irinsa.[ana buƙatar hujja]Akwai kuma tsire-tsire da yawa tare da dalilai na magani waɗanda su don taimakawa jiyya a cikin gabobin da yawa. Wasu daga cikin waɗannan ciyayi sun haɗa da Euphorbiaceae, wanda ke yin amfani da manufar taimakawa cutar zazzabin cizon sauro, cututtuka na gastrointestinal bi da bi da sauran cututtuka masu yawa. Abubuwan damuwa daban-daban kamar fari, ƙarancin abinci mai gina jiki na ƙasa da kamuwa da kwari sun ba da gudummawa ga noman masara kasancewa wani ɓangaren aikin noma a wannan yanki.
Yayin da masana’antu suka karu, hakanan kuma ya sanya nau’in itatuwan dajin da ke cikin dajin cikin hatsarin gurbacewar iska kuma bincike ya nuna cewa a wasu sassan Najeriya, bishiyoyi sun nuna juriya da girma a wuraren da ke da yawan gurbatar iska.
Albarkatun kasa da amfani da kasa[gyara sashe | gyara masomin]
Abubuwan da Najeriya ke da su sun hada da man fetur da tin da columbite da iron, tama da kwal da lemun tsami da gubar dalma da zinc da iskar gas da wutar lantarki da kuma filayen noma.
Matsanancin maki[gyara sashe | gyara masomin]
Wannan jerin matsananciyar wuraren Najeriya ne, wuraren da ke da nisa daga arewa, kudu, gabas ko yamma fiye da kowane wuri.
- Yankin Arewa - Wurin da ba a bayyana sunansa ba a kan iyaka da Nijar kai tsaye arewa maso yammacin garin Chadawa, jihar Sokoto .
- Gabashin Gabas – wurin da ba a bayyana sunansa ba a kan iyaka da Kamaru nan da nan gabas da ƙauyen Munyego, Jihar Borno .
- Yankin Kudu - yankin da ba a bayyana sunansa ba a kudu da garin Egeregere, jihar Bayelsa .
- Yankin Yamma - wurin da ba a bayyana sunansa ba a kan iyaka da Jamhuriyar Benin nan da nan gabas da garin Beninoise na Jabata, Jihar Oyo .
Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]
- Sauyin yanayi a Najeriya
Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]
- ↑ Empty citation (help)
- ↑ Empty citation (help)
- ↑ Empty citation (help)
- ↑ 4.0 4.1 Empty citation (help) Cite error: Invalid
<ref>
tag; name ":122" defined multiple times with different content - ↑ 5.0 5.1 United Nations Environment Programme (UNEP). Invasive Alien Species. In: African Environment Outlook 2: Our Environment, Our Wealth
Template:Nigeria topicsTemplate:Geography of AfricaTemplate:Africa topic